Με το δάχτυλο στη σκανδάλη βρίσκονται από την περασμένη εβδομάδα οι δύο πυρηνικές δυνάμεις της Νότιας Ασίας, μετά την απόφαση της ινδικής κυβέρνησης να καταργήσει το ειδικό καθεστώς αυτονομίας που απολαμβάνει η περιοχή του Τζαμού και Κασμίρ, την οποία κατέχει από το 1948 η Ινδία, αλλά διεκδικεί το Πακιστάν.
Κάνοντας λόγο για τρομοκρατική απειλή, η κυβέρνηση του εθνικιστικού ινδουιστικού κόμματος BJP του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι αποφάσισε να τροποποιήσει το σύνταγμα της χώρας, στερώντας τη μερική διοικητική και νομοθετική αυτονομία που απολαμβάνει ο μουσουλμανικός πληθυσμός του Κασμίρ. Στόχος του Μόντι είναι η ταχύτερη –έστω και διά της βίας– ενσωμάτωση της μουσουλμανικής μειονότητας στην ινδική κοινωνία και η επίδειξη πολιτικής ισχύος στους ψηφοφόρους του, λίγους μήνες μετά τη σημαντικότερη εκλογική νίκη στην ιστορία του ινδουιστικού εθνικιστικού κινήματος. Η υποχώρηση της επιρροής του Κόμματος του Κογκρέσου του Νεχρού και της δημοτικότητας των απογόνων της Ιντιρα Γκάντι άνοιξε τον δρόμο στον επί δεκαετίες κυβερνήτη του κρατιδίου του Γκουτζαράτ, Ναρέντρα Μόντι, ο οποίος έγινε ο κύριος εκφραστής της σύγχρονης εκδοχής του ινδικού εθνικισμού.
Στις 4 Αυγούστου, οι τοπικές αρχές του Κασμίρ διέκοψαν την παροχή Ιντερνετ και προχώρησαν στην προληπτική σύλληψη εκατοντάδων πολιτικών στελεχών. Το Νέο Δελχί επιδίωξε με τον τρόπο αυτό να προλάβει κάθε ξέσπασμα οργής σε μία περιοχή, οι κάτοικοι της οποίας υποστηρίζουν σε ποσοστό 75% την πλήρη ανεξαρτησία, όπως εξηγεί σε άρθρο του στην επιθεώρηση Foreign Policy ο αναλυτής Μάικλ Κούγκελμαν. Μία ημέρα αργότερα, η Ινδία ανακοίνωνε την πρόθεσή της να αναστείλει την ισχύ του άρθρου 370 του συντάγματος, που εξασφάλιζε από το 1949 το ειδικό καθεστώς των Τζαμού και Κασμίρ.
Η απόφαση της κυβέρνησης Μόντι έχει, όμως, μεγάλες πιθανότητες εκπυρσοκρότησης. Η διένεξη του Κασμίρ έχει ηλικία 70 ετών και οφείλεται εν μέρει στην εμμονή της Δύσης να σεβαστεί τις φεουδαρχικές δομές μετά τη διχοτόμηση της Ινδίας και του Πακιστάν το 1947. Μετά τη διχοτόμηση, ο ηγέτης του Κασμίρ αποφάσισε να ζητήσει την προσάρτηση της χώρας στην Ινδία, εξασφαλίζοντας σε αντάλλαγμα την αρωγή ινδικών στρατευμάτων, που απώθησαν άτακτους μαχητές του Πακιστάν από την περιοχή. Το 1948, ο ΟΗΕ κάλεσε σε διεξαγωγή δημοψηφίσματος, μετά την απόσυρση των στρατιωτικών δυνάμεων από την περιοχή, κάτι που ουδέποτε έγινε. Η διαφιλονικούμενη ζώνη στις υπώρειες των Ιμαλαΐων έγινε αφορμή για δύο πολέμους μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν.
Η απόφαση του κόμματος Μόντι να αναστείλει την ισχύ του άρθρου 370 ήταν αναμενόμενη. Το εθνικιστικό κόμμα ανέκαθεν θεωρούσε την περιοχή των Τζαμού και Κασμίρ ως αναπόσπαστο τμήμα του έθνους, απορρίπτοντας κάθετα κάθε διεκδίκησή της από το Πακιστάν.
Πολιτική ενσωμάτωσης
Ακυρώνοντας την αυτονομία της περιοχής, το Νέο Δελχί μπορεί να προωθήσει ανενόχλητο την πολιτική ενσωμάτωσης, καταπνίγοντας κάθε αποσχιστική φιλοδοξία. Η κυβέρνηση Μόντι υποχρεώθηκε να αναλάβει άμεσα δράση μετά την πρόταση του Αμερικανού προέδρου Τραμπ να μεσολαβήσει στη διένεξη για το Κασμίρ, αλλά και λόγω της ταχείας προόδου της ειρηνευτικής διαδικασίας στο Αφγανιστάν που θα ενισχύσει και αυτή τη θέση του Πακιστάν στην περιοχή. Ο Ινδός πρωθυπουργός Μόντι επιδιώκει επίσης να καταγράψει ηχηρή επιτυχία τους πρώτους μήνες της κυβέρνησής του, σε περίπτωση που η οικονομική του πολιτική αποτύχει να περιορίσει την ανεργία. Το ινδουιστικό BJP είχε άλλωστε δοκιμάσει και παλαιότερα τη δοκιμασμένη αυτή συνταγή, σφραγίζοντας με το ρατσιστικό και μισαλλόδοξο μήνυμά του τα πρώτα του νομοθετήματα, έχοντας στο μεταξύ αποτύχει να προωθήσει τις πολυδιαφημισμένες οικονομικές του μεταρρυθμίσεις.
Η αναστολή του άρθρου 370 είναι, ωστόσο, γεμάτη κινδύνους, καθώς γίνεται στην πιο στρατοκρατούμενη περιοχή του πλανήτη. Για πολλούς κατοίκους του Κασμίρ, το άρθρο 370 έχει κυρίως συμβολική και ελάχιστη πρακτική αξία, δεδομένης της μόνιμης παρουσίας ινδικών στρατευμάτων στην περιοχή. Πολλοί κάτοικοι υφίστανται καθημερινούς περιορισμούς των πολιτικών τους ελευθεριών, με τα κατασταλτικά μέτρα να ενδέχεται να ενισχυθούν περαιτέρω μετά το αναμενόμενο ξέσπασμα οργής. Οι κάτοικοι του Κασμίρ –και το Πακιστάν– υποστηρίζουν εδώ και δεκαετίες ότι η διακυβέρνηση της ορεινής περιοχής πρέπει να αποφασιστεί με δημοψήφισμα, αποκρύπτοντας ωστόσο τεχνηέντως να θυμίσουν ότι η σχετική απόφαση του ΟΗΕ απαιτεί την πλήρη αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής.
Το Νέο Δελχί, όμως, προχώρησε στην απόφασή του χωρίς την παραμικρή συζήτηση, αγνοώντας τις αναμενόμενες και σημαντικές επιπτώσεις της. Παρότι η Ινδία χαρακτηρίζεται η μεγαλύτερη δημοκρατία του κόσμου, η κυβέρνηση Μόντι επέλεξε να αναστείλει το άρθρο 370 με τον πλέον αδιαφανή και αντιδημοκρατικό τρόπο, διατηρώντας τους πολίτες της χώρας στο σκοτάδι. Για την ώρα, το κρίσιμο ερώτημα αφορά την αντίδραση των κεντρικών παικτών της διένεξης. Οσο το Νέο Δελχί διατηρεί τον στρατιωτικό νόμο στο Κασμίρ, η τάξη θα διατηρείται. Αν τα μέτρα ασφαλείας χαλαρώσουν, όμως, η βία θα μπορούσε να κάνει πάλι την εμφάνισή της. Το Ισλαμαμπάντ, από τη μεριά του, θα συνεχίσει την τακτική του για επαναφορά του ζητήματος του Κασμίρ στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος και την καταδίκη της Ινδίας στους διεθνείς οργανισμούς. Μέχρι στιγμής, το Πακιστάν απέτυχε να εξασφαλίσει τη στήριξη της διεθνούς κοινότητας, αν και η μονομερής και αυταρχική απόφαση της Ινδίας να αναστείλει το άρθρο 370 προσφέρει μοναδική ευκαιρία στην κυβέρνηση του Πακιστανού πρωθυπουργού Ιμράν Χαν.
Διείσδυση μαχητών
Ακόμη πιο επικίνδυνη για την Ινδία θα είναι η πολιτική που έχει υιοθετήσει επιτυχώς και κατά το παρελθόν το Ισλαμαμπάντ και αφορά τη διείσδυση ισλαμιστών μαχητών στο Κασμίρ, με στόχο τις ινδικές στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή. Τα τελευταία χρόνια, για τη βία στην περιοχή ευθύνονταν κάτοικοι του Κασμίρ, οι οποίοι είχαν ριζοσπαστικοποιηθεί εξαιτίας των τοπικών συνθηκών, έχοντας ασπαστεί κοσμοθεωρία εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα απέναντι σε στρατό κατοχής απίστων και χωρίς την άμεση βοήθεια των πακιστανικών μυστικών υπηρεσιών. Η αναστολή ισχύος του άρθρου 370, όμως, προσφέρει στο Ισλαμαμπάντ νέα κίνητρα για ανάπτυξη των μαχητών του σε νέο «ασύμμετρο» πόλεμο εντός ινδικού εδάφους.
Παρότι η Ινδία αντιμετωπίζει την υπόθεση του άρθρου 370 ως εσωτερικό της θέμα, το οποίο θα της στερήσει πολλούς πονοκεφάλους και δεν πρέπει να απασχολεί τους γείτονές της, η πραγματικότητα είναι ότι η κρίση του Κασμίρ περιεπλάκη σημαντικά, απειλώντας πάλι την περιφερειακή σταθερότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου