To Φετιχιέ Τζαμί στο Μοναστηράκι που κατασκευάστηκε πάνω στα ερείπια τρίκλιτης βασιλικής των Μεσοβυζαντινών χρόνων (Φωτό: Περιφέρεια Αττικής)
Την ταυτόχρονη αναστήλωση του ναού της Παναγιάς στο Μοναστηράκι και του τζαμιού που βρίσκεται στο ίδιο σημείο, και χτίστηκε πάνω στην παλιά ορθόδοξη εκκλησία, ζητάει με επιστολή του προς τον Υπουργό Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος.
Ο Αρχιεπίσκοπος αναφέρει πως στέλνει την επιστολή διότι πληροφορήθηκε από τη ΔΙΑΥΓΕΙΑ ότι «ελήφθη η απόφαση, κατά την επιθυμία και πίεση των γειτόνων μας (;)» - όπως σημειώνει χαρακτηριστικά - «να προχωρήσετε στην αναστήλωση του Τζαμιού στο Μοναστηράκι. Επιστράτευσα κάθε αρχαιολογική μου γνώση. Προσπάθησα να συγκεντρώσω επιστημονικά στοιχεία από αξιόλογους ερευνητές. Τα στοιχεία είναι αδιάσειστα και καταγράφουν την ιστορική πραγματικότητα». Όπως εξηγεί, ο κ.Ιερώνυμος, οι Τούρκοι κατακτητές κατέστρεψαν την πρώτη Εκκλησία της Αθήνας και πάνω της ανέγειραν το σωζόμενο Τζαμί. «Οι έρευνες απέδειξαν του λόγου το αληθές. Τα στοιχεία που έχω στη διάθεσή μου είναι πολλά».
Και στη συνέχεια ο Αρχιεπίσκοπος απευθυνόμενος στον Υπουργό καταθέτει την πρόταση «να αναστηλωθεί και να συντηρηθεί με τον ενδεδειγμένο επιστημονικό τρόπο η όμορφη Παναγιά και καταλλήλως να αναδειχθεί και το στερεούμενο Τζαμί. Δύο πολιτισμοί, δύο ιστορίες».
Μάλιστα ο Αρχιεπίσκοπος εκφράζει το φόβο ότι πολλοί μπορεί να προσπαθήσουν να πείσουν τον Υπουργό να μπαζώσει τα σημάδια και τα απομεινάρια της παλιάς Εκκλησίας. Ευελπιστεί όμως ότι οι περισσότεροι θα στηρίξουν την πρότασή του για ανάδειξη και των δύο μνημείων.
Αναλυτικά ολόκληρη η επιστολή του Αρχιεπισκόπου την οποία έδωσε στη δημοσιότητα η Εκκλησία:
Επιστολή προς τον Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Αριστείδη Μπαλτά απέστειλε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος σχετικά με την αναστήλωση του Τζαμιού στο Μοναστηράκι. Ολόκληρη η επιστολή του Μακαριωτάτου έχει ως εξής:
"Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Κατά την διάρκεια της θητείας σας ως Υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, είχαμε μία σύντομη μεν, ωστόσο έντιμη και συνεπή συνεργασία. Σήμερα, με την ιδιότητα πια του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, στο πλαίσιο της αγαστής επικοινωνίας και συνεργασίας που είχαμε, αισθάνομαι την υποχρέωση να σας προειδοποιήσω ότι: Σας ετοιμάζουν μία έκπληξη που πιθανόν να συνδέσει το όνομά σας με τη διαχρονικότητα αυτού του τόπου και τα περίεργα της Ιστορίας του.
Προτού σας εκφράσω τον προβληματισμό μου θα ήθελα να σας αφηγηθώ ένα προσωπικό βίωμα. Όταν υπηρετούσα στη Βοιωτία, αρκετές δεκαετίες πριν, και ακόμη τα αρχαιολογικά μου ενδιαφέροντα παρέμεναν ζώπυρα, ταλαιπωρούσα με τις ερωτήσεις μου τους γέροντες μοναχούς. Μου έλεγαν, θυμάμαι, ότι ο Όσιος Λουκάς ο Στειριώτης, κατά την παράδοση της Μονής, έγινε πολύ νέος μοναχός στην Εκκλησία της όμορφης Παναγιάς στο Μοναστηράκι της Αθήνας, όχι όμως εκείνης που σώζεται και λειτουργεί σήμερα.
Επανέρχομαι στο σήμερα. Σε ανάρτηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού στη «Διαύγεια» (στοιχεία ΑΔΑ: 76Γ5465ΦΘ3-684) διαπίστωσα ότι ελήφθη η απόφαση, κατά την επιθυμία και πίεση των γειτόνων μας (;), να προχωρήσετε στην αναστήλωση του Τζαμιού στο Μοναστηράκι. Επιστράτευσα κάθε αρχαιολογική μου γνώση. Προσπάθησα να συγκεντρώσω επιστημονικά στοιχεία από αξιόλογους ερευνητές. Τα στοιχεία είναι αδιάσειστα και καταγράφουν την ιστορική πραγματικότητα.
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Ο κατακτητής μας μέσα στην αλαζονεία της νίκης, κατέστρεψε την πρώτη Εκκλησία της Αθήνας και πάνω της ανέγειρε το σωζόμενο Τζαμί. Οι έρευνες απέδειξαν του λόγου το αληθές. Τα στοιχεία που έχω στη διάθεσή μου είναι πολλά.
Ασφαλώς και θα πρέπει να γίνουν όλες οι προβλεπόμενες στερεωτικές και αναστηλωτικές εργασίες Τζαμιού. Στις ημέρες μας, εν τούτοις, έχει αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό η αναστηλωτική επιστήμη. Υπάρχουν, ακόμη, πολλοί και άριστοι επιστήμονες αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αναστηλωτές και συντηρητές.
Μία πρόταση που σας καταθέτω, λοιπόν, είναι να αναστηλωθεί και να συντηρηθεί με τον ενδεδειγμένο επιστημονικό τρόπο η όμορφη Παναγιά και καταλλήλως να αναδειχθεί και το στερεούμενο Τζαμί. Δύο πολιτισμοί, δύο ιστορίες.
Κύριε Υπουργέ η πρωτοβουλία είναι στο χέρι σας. Δεν θα στερεώσετε απλώς σε έναν χώρο δύο μνημεία. Θα αναδείξετε την πορεία και την τραγικότητα της ιστορίας του τόπου.
Δεν έχω καμία αμφιβολία πως ήδη θα έχουν αρχίσει τα σχετικά «νεύματα» για να εξαφανισθούν «οι λίθοι οι κράζοντες». Πολλοί θα προσπαθήσουν να σας πείσουν να μπαζωθούν. Άλλοι θα υποστηρίξουν ότι οι πέτρες θα πρέπει να μεταφερθούν στο Μουσείο. Πολλοί, ευελπιστώ οι περισσότεροι, να στηρίξουν την πρότασή μου.
Αν όμως δεν απλώσετε σεις το στιβαρό σας χέρι για αλλαγή πορείας, τότε θα ακουσθεί και πάλι το παράπονο του Παλαμά: «Σβησμένες όλες οι φωτιές οι πλάστρες μεσ’ τη Χώρα».
Με εκτίμηση και ευχές"
Η ιστορία του «Φετιχιέ Τζαμί»
Όπως αναφέρει ο κόμβος «Οδυσσέας» για τα μνημεία, του Υπουργείου Πολιτισμού, το Φετιχιέ Τζαμί που οικοδομήθηκε στο β΄ μισό του 17ου αι., ονομαζόταν από τους έλληνες κατοίκους της πόλης Τζαμί του Σταροπάζαρου, λόγω της θέσης του μέσα στο παζάρι των σιτηρών, στο χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς.
«Αποτελείται από μία μεγάλη τετράγωνη αίθουσα και από ένα προστώο (ρεβάκ). Στο εσωτερικό του τζαμιού, στο κέντρο της ανατολικής του πλευράς υπάρχει μια μικρή κόγχη, το μιχράμπ, προσανατολισμένο προς τη Μέκκα. Στο κέντρο της αίθουσας υπάρχουν τέσσερις κίονες, στους οποίους εδράζονται τα τέσσερα τόξα που στηρίζουν τον κεντρικό τρούλο. Στον περιμετρικό του τοίχο εφάπτονται τέσσερα τεταρτοσφαίρια, ενώ τέσσερις μικρότεροι τρούλοι αντιστοιχούν στις γωνίες του οικοδομήματος. Το προστώο φέρει στην όψη πέντε τόξα, στηριζόμενα σε δύο κτιστούς πεσσούς στις γωνίες και τέσσερις κίονες μεταξύ αυτών. Τέλος, καλύπτεται από πέντε μικρούς τρούλους (φουρνικά).Ύστερα από την κήρυξη της επανάστασης για την απελευθέρωση από τους Τούρκους, το Φετιχιέ Τζαμί γνώρισε διάφορες χρήσεις: στρατιωτική φυλακή του φρουραρχείου της πόλης, στρατώνας, ενώ το 1824 λειτούργησε ως σχολείο της αλληλοδιδακτικής μεθόδου.
Στη συνέχεια, πριν το 1890, μετατράπηκε σε αλευραποθήκη, ενώ στους εξωτερικούς του τοίχους προσκολλήθηκαν οι κλίβανοι του στρατιωτικού αρτοποιείου. Την τελευταία του χρήση, η οποία ήταν και η περισσότερο μακρόχρονη από τις μεταγενέστερες, διατήρησε έως και το 1935, οπότε και απελευθερώθηκε από τις εξωτερικές προσθήκες»
Και στη συνέχεια ο Αρχιεπίσκοπος απευθυνόμενος στον Υπουργό καταθέτει την πρόταση «να αναστηλωθεί και να συντηρηθεί με τον ενδεδειγμένο επιστημονικό τρόπο η όμορφη Παναγιά και καταλλήλως να αναδειχθεί και το στερεούμενο Τζαμί. Δύο πολιτισμοί, δύο ιστορίες».
Μάλιστα ο Αρχιεπίσκοπος εκφράζει το φόβο ότι πολλοί μπορεί να προσπαθήσουν να πείσουν τον Υπουργό να μπαζώσει τα σημάδια και τα απομεινάρια της παλιάς Εκκλησίας. Ευελπιστεί όμως ότι οι περισσότεροι θα στηρίξουν την πρότασή του για ανάδειξη και των δύο μνημείων.
Αναλυτικά ολόκληρη η επιστολή του Αρχιεπισκόπου την οποία έδωσε στη δημοσιότητα η Εκκλησία:
Επιστολή προς τον Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Αριστείδη Μπαλτά απέστειλε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος σχετικά με την αναστήλωση του Τζαμιού στο Μοναστηράκι. Ολόκληρη η επιστολή του Μακαριωτάτου έχει ως εξής:
"Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Κατά την διάρκεια της θητείας σας ως Υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, είχαμε μία σύντομη μεν, ωστόσο έντιμη και συνεπή συνεργασία. Σήμερα, με την ιδιότητα πια του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, στο πλαίσιο της αγαστής επικοινωνίας και συνεργασίας που είχαμε, αισθάνομαι την υποχρέωση να σας προειδοποιήσω ότι: Σας ετοιμάζουν μία έκπληξη που πιθανόν να συνδέσει το όνομά σας με τη διαχρονικότητα αυτού του τόπου και τα περίεργα της Ιστορίας του.
Προτού σας εκφράσω τον προβληματισμό μου θα ήθελα να σας αφηγηθώ ένα προσωπικό βίωμα. Όταν υπηρετούσα στη Βοιωτία, αρκετές δεκαετίες πριν, και ακόμη τα αρχαιολογικά μου ενδιαφέροντα παρέμεναν ζώπυρα, ταλαιπωρούσα με τις ερωτήσεις μου τους γέροντες μοναχούς. Μου έλεγαν, θυμάμαι, ότι ο Όσιος Λουκάς ο Στειριώτης, κατά την παράδοση της Μονής, έγινε πολύ νέος μοναχός στην Εκκλησία της όμορφης Παναγιάς στο Μοναστηράκι της Αθήνας, όχι όμως εκείνης που σώζεται και λειτουργεί σήμερα.
Επανέρχομαι στο σήμερα. Σε ανάρτηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού στη «Διαύγεια» (στοιχεία ΑΔΑ: 76Γ5465ΦΘ3-684) διαπίστωσα ότι ελήφθη η απόφαση, κατά την επιθυμία και πίεση των γειτόνων μας (;), να προχωρήσετε στην αναστήλωση του Τζαμιού στο Μοναστηράκι. Επιστράτευσα κάθε αρχαιολογική μου γνώση. Προσπάθησα να συγκεντρώσω επιστημονικά στοιχεία από αξιόλογους ερευνητές. Τα στοιχεία είναι αδιάσειστα και καταγράφουν την ιστορική πραγματικότητα.
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Ο κατακτητής μας μέσα στην αλαζονεία της νίκης, κατέστρεψε την πρώτη Εκκλησία της Αθήνας και πάνω της ανέγειρε το σωζόμενο Τζαμί. Οι έρευνες απέδειξαν του λόγου το αληθές. Τα στοιχεία που έχω στη διάθεσή μου είναι πολλά.
Ασφαλώς και θα πρέπει να γίνουν όλες οι προβλεπόμενες στερεωτικές και αναστηλωτικές εργασίες Τζαμιού. Στις ημέρες μας, εν τούτοις, έχει αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό η αναστηλωτική επιστήμη. Υπάρχουν, ακόμη, πολλοί και άριστοι επιστήμονες αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, αναστηλωτές και συντηρητές.
Μία πρόταση που σας καταθέτω, λοιπόν, είναι να αναστηλωθεί και να συντηρηθεί με τον ενδεδειγμένο επιστημονικό τρόπο η όμορφη Παναγιά και καταλλήλως να αναδειχθεί και το στερεούμενο Τζαμί. Δύο πολιτισμοί, δύο ιστορίες.
Κύριε Υπουργέ η πρωτοβουλία είναι στο χέρι σας. Δεν θα στερεώσετε απλώς σε έναν χώρο δύο μνημεία. Θα αναδείξετε την πορεία και την τραγικότητα της ιστορίας του τόπου.
Δεν έχω καμία αμφιβολία πως ήδη θα έχουν αρχίσει τα σχετικά «νεύματα» για να εξαφανισθούν «οι λίθοι οι κράζοντες». Πολλοί θα προσπαθήσουν να σας πείσουν να μπαζωθούν. Άλλοι θα υποστηρίξουν ότι οι πέτρες θα πρέπει να μεταφερθούν στο Μουσείο. Πολλοί, ευελπιστώ οι περισσότεροι, να στηρίξουν την πρότασή μου.
Αν όμως δεν απλώσετε σεις το στιβαρό σας χέρι για αλλαγή πορείας, τότε θα ακουσθεί και πάλι το παράπονο του Παλαμά: «Σβησμένες όλες οι φωτιές οι πλάστρες μεσ’ τη Χώρα».
Με εκτίμηση και ευχές"
Η ιστορία του «Φετιχιέ Τζαμί»
Όπως αναφέρει ο κόμβος «Οδυσσέας» για τα μνημεία, του Υπουργείου Πολιτισμού, το Φετιχιέ Τζαμί που οικοδομήθηκε στο β΄ μισό του 17ου αι., ονομαζόταν από τους έλληνες κατοίκους της πόλης Τζαμί του Σταροπάζαρου, λόγω της θέσης του μέσα στο παζάρι των σιτηρών, στο χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς.
«Αποτελείται από μία μεγάλη τετράγωνη αίθουσα και από ένα προστώο (ρεβάκ). Στο εσωτερικό του τζαμιού, στο κέντρο της ανατολικής του πλευράς υπάρχει μια μικρή κόγχη, το μιχράμπ, προσανατολισμένο προς τη Μέκκα. Στο κέντρο της αίθουσας υπάρχουν τέσσερις κίονες, στους οποίους εδράζονται τα τέσσερα τόξα που στηρίζουν τον κεντρικό τρούλο. Στον περιμετρικό του τοίχο εφάπτονται τέσσερα τεταρτοσφαίρια, ενώ τέσσερις μικρότεροι τρούλοι αντιστοιχούν στις γωνίες του οικοδομήματος. Το προστώο φέρει στην όψη πέντε τόξα, στηριζόμενα σε δύο κτιστούς πεσσούς στις γωνίες και τέσσερις κίονες μεταξύ αυτών. Τέλος, καλύπτεται από πέντε μικρούς τρούλους (φουρνικά).Ύστερα από την κήρυξη της επανάστασης για την απελευθέρωση από τους Τούρκους, το Φετιχιέ Τζαμί γνώρισε διάφορες χρήσεις: στρατιωτική φυλακή του φρουραρχείου της πόλης, στρατώνας, ενώ το 1824 λειτούργησε ως σχολείο της αλληλοδιδακτικής μεθόδου.
Στη συνέχεια, πριν το 1890, μετατράπηκε σε αλευραποθήκη, ενώ στους εξωτερικούς του τοίχους προσκολλήθηκαν οι κλίβανοι του στρατιωτικού αρτοποιείου. Την τελευταία του χρήση, η οποία ήταν και η περισσότερο μακρόχρονη από τις μεταγενέστερες, διατήρησε έως και το 1935, οπότε και απελευθερώθηκε από τις εξωτερικές προσθήκες»
Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου