Κυριακή, 15 Ιανουαρίου, 2023
Το ρητό «η πολιτική διαμάχη σταματάει στην άκρη του ωκεανού» (politics stops at the water’s edge) πρωτοειπώθηκε από τον Ρεπουμπλικανό γερουσιαστή Αρθουρ Βάντενμπεργκ (Arthur Vandenberg) το 1947, ως ένδειξη υποστήριξης στις επιλογές της εξωτερικής πολιτικής του Δημοκρατικού προέδρου Τρούμαν. H υποστήριξη του απομονωτικού γερουσιαστή προς τον διεθνιστή πρόεδρο του αντίπαλου κομματικού στρατοπέδου, αναγνωρίζεται δεκαετίες μετέπειτα, ως το μέγιστο παράδειγμα συνεργασίας για το κοινό καλό και επίσης ως ακρογωνιαίος λίθος της εξωτερικής πολιτικής που οδήγησε στη δημιουργία του θεσμικού πλαισίου της αμερικανικής πολιτικής στην ανοικοδόμηση των συμμάχων και έναντι της Σοβιετικής Ενωσης για τα επόμενα 40 χρόνια.
Από το Σχέδιο Μάρσαλ μέχρι την ίδρυση της Βόρειο-Ατλαντικής Συμμαχίας και των Ηνωμένων Εθνών, η συνεργασία του Ρεπουμπλικανού Arthur Vandenberg και του Δημοκρατικού Χάρι Τρούμαν (Harry Truman) ήταν απαραίτητη. Το ρητό του Vandenberg, επαναλήφθηκε άπειρες φορές τις επόμενες δεκαετίες εγγυώντας την κατάλληλη εσωτερική κομματική συνοχή στην παραγωγή εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτείων, καθ’ όλη τη διάρκεια της γεωπολιτικής σύγκρουσης του Ψυχρού πολέμου. Με το τέλος του Ψυχρού πολέμου, πολλά από τα πολιτικά δεδομένα και πρακτικές παρήλθαν στην εποχή της νέας τάξης πραγμάτων.
Η εποχή των ηγεμονικών γεωπολιτικά Ηνωμένων Πολιτειών επανέφερε τη διαμάχη μεταξύ των απομονωτικών και των διεθνιστών, μέχρι την επομένη της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, όταν οι διαφοροποιήσεις τελείωσαν για άλλη μια φορά. Αυτή τη φορά η συνοχή, παράγωγο φόβου και ανασφάλειας στην ιστορική στιγμή της απόλυτης ηγεμονίας των ΗΠΑ. Ομως όπως κάθε ακμή έχει και την παρακμή, έτσι κάθε ύβρις έχει και τη «νέμεσι» και δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμωρία από την εσωτερική διαμάχη και διχόνοια.
Το ότι όλες οι αυτοκρατορίες καταρρέουν είναι μια ιστορική αλήθεια των διεθνών σχέσεων, την οποία ούτε τα ηγεμονικά κράτη του τελευταίου αιώνα δεν κατάφεραν να αποφύγουν. Συνήθως η εξωτερική υπερέκταση προκαλεί εσωτερικές τριβές συγκρουόμενων συμφερόντων και προτεραιοτήτων.
Στην αρχή του 2023, οι ρωγμές που πρωτοεμφανίστηκαν στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών το 2006, ιδιαίτερα μετά την εσφαλμένη εισβολή του Ιράκ, είναι πλέον βαθιά κοινωνικά και πολιτικά ρήγματα, τα οποία δείχνουν ότι θα μεγαλώσουν ακόμα περισσότερο τους επόμενους δώδεκα μήνες, με την έναρξη της παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου, που θα οδηγήσει στις προεδρικές εκλογές του 2024. Ενώ η εισβολή της Ρωσίας, τον περασμένο Φεβρουάριο, άλλαξε ριζικά τις γεωπολιτικές ισορροπίες, και κατά πολλούς αναλυτές μπορεί και να επιτάχυνε αναμενόμενες εξελίξεις που θα μετέφεραν το γεωπολιτικό κέντρο βάρους στην Ασία, είχε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες θετικές και αρνητικές επιπτώσεις στην εσωτερική και στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Βραχυπρόθεσμα βοήθησε στη συσπείρωση του εκλογικού σώματος δίνοντας μια ώθηση στη δημοτικότητα του προέδρου Μπάιντεν, ο οποίος επωφελήθηκε και από την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, που αναιρούσε την απόφαση του ίδιου δικαστηρίου του 1973, γύρω από το δικαίωμα σε ασφαλή και νόμιμη άμβλωση.
Μακροπρόθεσμα, ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά και οι αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου, μπορεί να οδηγήσουν στην εμβάθυνση των διαιρέσεων και σε μετωπικές συγκρούσεις που θα οδηγήσουν σε μια πιο γενικευμένη κρίση. Ενώ η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε καταφέρει με μεγάλο πολιτικό κόστος να αποδεσμευτεί από την οικονομική αιμορραγία του εικοσαετούς ανοιχτού μετώπου με το Αφγανιστάν, μόνον λίγους μήνες νωρίτερα, το μέτωπο στην Ουκρανία άνοιξε μία νέα διαρροή κονδυλίων από τον κρατικό προϋπολογισμό και μία καινούργια δέσμευση, με πολύ υψηλότερα ρίσκα. Εάν το Αφγανιστάν ήταν απλά θέμα γοήτρου, μία παρόμοια αποχώρηση από την Ουκρανία θα είναι καταστροφική. Οι ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου που φάνταζαν σαν μία πανωλεθρία, λίγους μήνες νωρίτερα, ήταν πολύ πιο ήπιες για την κυβέρνηση Μπάιντεν και τους Δημοκρατικούς, οι οποίοι κατάφεραν να αυξήσουν οριακά τις δυνάμεις τους στη Γερουσία, αλλά και να χάσουν οριακά τη Βουλή των Αντιπροσώπων, επωφελούμενοι και το Ουκρανικό, αλλά προ πάντων την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Τα αποτελέσματα των εκλογών ήταν μια ανακούφιση για όσους συνέδεσαν τη νίκη των Δημοκρατικών με την αντοχή του δημοκρατικού πολιτεύματος. Μετά τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου του 2021 στο παρασκήνιο, οι συστημικές εσωτερικές ρίξεις δεν επουλώθηκαν. Την επόμενη μέρα των εκλογών ο πρώην πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε κιόλας την υποψηφιότητά του για τις προεδρικές εκλογές του 2024, θέτοντας έτσι, αν μην τι άλλο, τον εαυτό στον επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων και ασκώντας πίεση στο πολιτικό κατεστημένο, αλλά να συγκρατήσει με αυτόν τον τρόπο την πολιτική του πελατεία που παρά τη μαχητικότητά της δεν συσπειρώνεται πλέον μόνον γύρω από το πρόσωπό του.
Η άνοδος της δημοτικότητας του κυβερνήτη της πολιτείας της Φλόριδας, κ. Ντε Σάντις, αλλά και άλλων νεοεκλεγμένων συντηρητικών αντιπροσώπων σαν πιο αποτελεσματικών εκπροσώπων της δυσαρέσκειας που εξέφραζε ο πρόεδρος Τραμπ, δημιουργεί νέα δεδομένα και αλλάζει όλο το κομματικό σκηνικό ιδιαίτερα ανάμεσα στους Ρεπουμπλικανούς, αλλά και στην πτέρυγα των Δημοκρατικών, ενώ η δημοτικότητα του προέδρου Μπάιντεν παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, χωρίς να υπάρχει πιθανός/ή διάδοχος. Είναι πολύ πιθανόν να έχουμε μία από τις μεγαλύτερες αλλαγές του κομματικού χάρτη από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικανοί άλλαξαν ριζικά σαν συνέπεια της νομοθεσίας του 1965 και της Κοινωνικής Ισότητας και του πολέμου στο Βιετνάμ.
Το 2023 θα είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά για τις Ηνωμένες Πολιτείες, διότι οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία θα γίνουν όλο και πιο αισθητές ιδιαίτερα σε οικονομικό επίπεδο, με το ενεργειακό και τον ανοδικό πληθωρισμό να επιβαρύνουν μια ήδη επιβαρυμένη κοινωνία, και ένα πολιτικό σύστημα το οποίο πρέπει να διαχειριστεί άλλη μια παγκόσμια κρίση. Μια παγκόσμια κρίση που είναι περισσότερο «παίγνιο της κότας», μία πιθανή νίκη της Ρωσίας, παρά «παίγνιο του φυλακισμένου» που ήταν η μακροχρόνια παραμονή στο Αφγανιστάν. Μια αμερικάνικη κοινωνία διαιρεμένη, πιο φοβική, εσωστρεφής και ανασφαλής. Το μεταναστευτικό, το θέμα των συνόρων, οι κοινωνικές πιέσεις ιδιαίτερα μετά από τις πρόσφατες αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου, όσον αφορά θέματα ταυτότητας και ισονομίας, έχουν δημιουργήσει μια κοινωνία με αγεφύρωτα ρήγματα.
Οι πληθωριστικές πιέσεις ιδιαίτερα στην καθημερινότητα, άλλος ένας ατέρμονος πόλεμος εκτός συνόρων, και ένα πολιτικό σύστημα στα μέσα μιας πλήρους μετεξέλιξης, καθιστά τις Ηνωμένες Πολιτείες σαν το μέγα ερωτηματικό του 2023, όσον αφορά τις πολιτικές επιπτώσεις της χρονιάς, όχι μόνον εσωτερικά της χώρας, αλλά και εξωτερικά. Ενώ οι περισσότεροι αναλυτές ρίχνουν την προσοχή τους στον πόλεμο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, ή τις εξελίξεις στη Νότιο Σινική θάλασσα και εσωτερικά στην Κίνα και τις αναθεωρητικές γεωπολιτικές διαθέσεις διαφόρων κρατών, η αποφυγή μιας αναμενόμενης πολιτικής κρίσης στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών θα είναι το πιο σημαντικό γεγονός του 2023. Ιδιαίτερα τη στιγμή που το ρητό του Vandenberg δεν υφίσταται πλέον και το πρότυπο του συγκεκριμένου πολιτικού έχει παρέλθει, η εσωτερική κομματική κρίση στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα έχει πιθανές γεωπολιτικές επιπτώσεις.
* Ο Δρ. Πέτρος Βαμβακάς είναι αναπληρωτής Καθηγητής – Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων στο Emmanuel College στη Βοστώνη και Διευθυντής στο Ινστιτούτο Μελετών Ανατολικής Μεσογείου (Director of Institute of Eastern Mediterranean Studies). Το ενδιαφέρον του είναι η τομή της διεθνούς ασφάλειας και του εκδημοκρατισμού. Από το 2012, έχει επικεντρωθεί ιδιαίτερα στις περιοχές της Ανατολική Μεσογείου και της Λατινικής Αμερικής, δεδομένου ότι οι γεωπολιτικές αλλαγές έχουν επηρεάσει θέματα ασφάλειας και εκδημοκρατισμού σε αυτές τις περιοχές.
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου