Τρεις κίνδυνοι και δυο ευκαιρίες για Κύπρο από το «ουκρανικό»

  Δευτέρα, 28 Μαρτίου, 2022

Του Κώστα Βενιζέλου

(AP Photo/Petros Karadjias, Pool, FILE)

ΛΕΥΚΩΣΙΑ. Οι δραματικές εξελίξεις στην Ουκρανία αλλάζουν τα δεδομένα και διαμορφώνουν νέα, που θα ισχύουν και μετά το τέλος του πολέμου. Μέσα στο υπό διαμόρφωση παζλ των εξελίξεων, η Κύπρος επηρεάζεται, όχι μόνο λόγω της αναβάθμισης του ρόλου της κατοχικής Τουρκίας, αλλά και επειδή, ενδεχομένως να επηρεασθεί ευρύτερα η συμπεριφορά της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας σε ό,τι αφορά την επίλυση διεθνών ζητημάτων.

Το Κυπριακό, που βρισκόταν σε παρατεταμένο αδιέξοδο, φαίνεται να έχει μπει με την κρίση στην Ουκρανία «στον πάγο». Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα επανέλθει. Κι εν όψει τούτου θα πρέπει να αξιολογηθούν τα δεδομένα. Να αξιολογηθούν οι κίνδυνοι, αλλά και οι ευκαιρίες που διαμορφώνονται και είναι προς αξιοποίηση.

Τα αρνητικά δεδομένα και οι κίνδυνοι, που μπορούν να αντιμετωπιστούν, καταγράφονται ως εξής:

1. Αναβάθμιση της θέσης της Τουρκίας λόγω του ρόλου της και αντιμετώπιση των θέσεών της με «συμπάθεια» από τρίτους, τις ΗΠΑ, την Ε.Ε., τη Βρετανία. Η επανέναρξη μιας νέας προσπάθειας για το Κυπριακό θα λαμβάνει υπόψη και τα όσα έχουν διαδραματισθεί στην Ουκρανία, σε σχέση με τετελεσμένα επί του εδάφους που επιβάλλει η Ρωσία (στις δύο αυτόνομες λεγόμενες Λαϊκές Δημοκρατίες και στην Κριμαία). Η Τουρκία θέτει ήδη στις συζητήσεις θέμα ανταλλαγμάτων. Κι αυτά αφορούν τα εξοπλιστικά της προγράμματα (ΗΠΑ, F-35), στα ευρωτουρκικά και το Κυπριακό. Αντιμετωπίζοντας την Κύπρο ως τον αδύνατο κρίκο, πιο εύκολα και χωρίς κόστος για όλους τους υπόλοιπους, τα δώρα θα μπορούν να αφορούν τη χώρα μας.
2. Ακόμη και πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, από την Ευρωπαϊκή Ένωση αναπτύσσονταν αφηγήματα, σύμφωνα με τα οποία για να μπορέσει να σπάσει το αδιέξοδο θα πρέπει να βρεθεί η «χρυσή τομή» μεταξύ, αφενός, των τουρκικών θέσεων για «κυριαρχική ισότητα» – «ίσο διεθνές καθεστώς» και, αφετέρου, της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, που συνεχίζει επίσημα να υποστηρίζει η Λευκωσία (η ΔΔΟ ήταν παλαιότερη θέση των Τούρκων με βρετανική σφραγίδα). Η μέση οδός είναι εξ ορισμού πλησιέστερα στις τουρκικές επιδιώξεις.
3. Η προσάρτηση νέων περιοχών της Ουκρανίας στη Ρωσία, με τη δημιουργία προγεφυρώματος προς την Κριμαία, δημιουργεί προηγούμενο στην περίπτωση, μάλιστα, που διενεργηθούν δημοψηφίσματα. Τη μέθοδο αυτή, των δημοψηφισμάτων, την εξετάζει και η Τουρκία, για την περίπτωση, που ενεργοποιήσει το ήδη επεξεργασμένο σενάριο της προσάρτησης του κατεχόμενου τμήματος της Κύπρου. Παράλληλα, φαίνεται να μελετά και το ενδεχόμενο να προωθήσει απόφαση της ψευδοβουλής, σύμφωνα με την οποία να καλείται η Τουρκία να προσαρτήσει το βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όλα αυτά εντάσσονται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό, αλλά δεν πρέπει να διαφεύγει κανενός ότι η κατοχική δύναμη επενδύει σε κινήσεις ενόψει του 2023. Έτος που συμπληρώνονται 100 χρόνια τουρκικού κράτους και θα γίνουν γιορτασμοί αλλά και εκλογών. Υπενθυμίζεται η δήλωση Ερντογάν ότι η Τουρκία το 2023 θα μεγαλώσει εδαφικά.
4. Ένα ζήτημα, που δεν μπορεί να μείνει απαρατήρητο είναι το ενδεχόμενο να συμμετέχει η κατοχική Τουρκία στο σύστημα εγγυήσεων για την Ουκρανία. Αυτό θα επηρεάσει και τις συζητήσεις στην Κύπρο και θα επιτρέψει στην Τουρκία να «νομιμοποιήσει» την αξίωση της για εσαεί διατήρηση των εγγυήσεων στη χώρα μας.

Την ίδια ώρα, οι κρίσεις, οι εξελίξεις δημιουργούν και ευκαιρίες, φτάνει να αξιοποιούνται από κυπριακής πλευράς.

Α) Οι αναφορές σε σχέση με το Ουκρανικό, σε εισβολή και κατοχή, προσφέρουν την ευκαιρία, να θέσει και η Λευκωσία το Κυπριακό στη σωστή του βάση. Ως θέματος, δηλαδή, εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής. Αν και τούτο -εάν γίνει από τη Λευκωσία- θα έχει δυσκολίες, λόγω της αναβάθμισης της Τουρκίας, την οποία «ξεπλένουν» σχεδόν οι πάντες, αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία, που δεν θα πρέπει να χαθεί. Συνεπώς, να τεθεί το θέμα της εισβολής, της κατοχής ταυτόχρονα και με προτάσεις/ιδέες, οι οποίες να μην είναι αποσπασματικές αλλά θα στηρίζονται σε μια ολοκληρωμένη πολιτική.

Β) Η αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων στα ενεργειακά, επαναφέρει τη σημασία της Ανατολικής Μεσογείου. Οι σωστοί χειρισμοί θα επανατοποθετήσουν στη μεγάλη εικόνα και την Κυπριακή Δημοκρατία. Είναι σαφές πως παρασκηνιακά γίνονται κινήσεις από τουρκικής πλευράς να παρακάμψουν την Κύπρο, με ανοίγματα προς το Ισραήλ, αλλά και εμπλέκοντας αμερικανικά επιχειρηματικά συμφέροντα. Μπορεί το σχέδιο για τον αγωγό EastMed να φαντάζει δύσκολο εγχείρημα, να υπονομεύθηκε ακόμα και από τη Λευκωσία όπως πρωτίστως και από τρίτους, παραμένει ωστόσο και πρέπει να διατηρηθεί στην ατζέντα. Την ίδια ώρα, θα πρέπει να εξεταστούν λύσεις που θα αποδίδουν αμέσως, όπως η μεταφορά υγροποιημένου αερίου με πλοία.