Alpha Bank – Το επίπεδο πληθωρισμού σε ΗΠΑ, Κίνα και Ευρωζώνη και η ανάκαμψ

 Παρασκευή, 12 Νοεμβρίου, 2021

H δυναμική της ανάκαμψης στις τρεις μεγάλες οικονομίες, κατέγραψε επιβράδυνση, στο τρίτο τρίμηνο του 2021

Τα πρόσφατα, δημοσιευμένα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η δυναμική της ανάκαμψης στις τρεις μεγάλες οικονομίες, ΗΠΑ, Κίνα και Ευρωζώνη, κατέγραψε επιβράδυνση, στο τρίτο τρίμηνο του 2021, σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά, πρωτίστως, τις ανησυχίες των οικονομικών μονάδων από την επικράτηση της πιο μεταδοτικής μετάλλαξης Δέλτα, καθώς και τις διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες που οδηγούν -σε συνδυασμό με την άνοδο της ζήτησης- σε αύξηση των τιμών της ενέργειας και των εμπορευμάτων. Παράλληλα, ανέκυψαν σημαντικές προκλήσεις και σε εθνικό επίπεδο, όπως η κρίση ρευστότητας του κινεζικού κατασκευαστικού ομίλου Evergrande.

Διαφορά φάσης στην πορεία ανάκαμψης σε ΗΠΑ, Ευρωζώνη και Κίνα

Η πανδημική κρίση, από την έναρξή της, έπληξε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές του πλανήτη, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, γεγονός που αποτυπώθηκε στη διαφορά φάσης των οικονομικών κύκλων συγκεκριμένων χωρών. Στο Γράφημα 5, φαίνεται ότι, μετά το αρχικό ξέσπασμα της πανδημίας που έλαβε χώρα στην επαρχία Γουχάν της Κίνας, οι κύκλοι ύφεσης και ανάκαμψης της κινεζικής οικονομίας προηγήθηκαν των αντίστοιχων κύκλων στην Ευρωζώνη και τις ΗΠΑ, όπως ήταν αναμενόμενο. Αυτή η χρονική υστέρηση, διάρκειας περίπου ενός τριμήνου, σημαίνει ότι το θετικό αποτέλεσμα βάσης (base effect) στον ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας της Κίνας καταγράφηκε στο πρώτο τρίμηνο του 2021, ενώ το αντίστοιχο αποτέλεσμα στους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ σημειώθηκε στο δεύτερο τρίμηνο.

Διαβάστε επίσης: Γέλεν – Ο πληθωρισμός είναι υψηλός, αλλά δεν είναι όπως το ’70

Βάσει της πρώτης εκτίμησης του Bureau of Economic Analysis, στο τρίτο τρίμηνο του 2021, το ΑΕΠ των ΗΠΑ ενισχύθηκε κατά 4,9% σε ετήσια βάση (2% σε ετησιοποιημένη βάση) έναντι 12,2%, στο δεύτερο τρίμηνο. Η αύξηση των κρουσμάτων Covid-19 τους θερινούς μήνες και τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες ανέκοψαν ελαφρώς την ισχυρή άνοδο της ιδιωτικής κατανάλωσης του προηγούμενου τριμήνου, η οποία αντιπροσωπεύει περί το 70% του ΑΕΠ, αποτελώντας τον βασικότερο πυλώνα του αναπτυξιακού προτύπου των ΗΠΑ. Παράλληλα, οι ελλείψεις σε ενδιάμεσα αγαθά επιβάρυναν τη βιομηχανική παραγωγή (-1,3% σε μηνιαία βάση, τον Σεπτέμβριο) και ιδιαίτερα την παραγωγή αυτοκινήτων, συμβάλλοντας αφενός, στη διαμόρφωση συνθηκών υπερβάλλουσας ζήτησης και αφετέρου, στην επιδείνωση του εμπορικού ισοζυγίου. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι, τον Σεπτέμβριο, το εμπορικό έλλειμμα διευρύνθηκε σε 96,3 δισ. δολάρια έναντι ελλείμματος 88,2 δισ. δολαρίων, τον Αύγουστο.

Αντίστοιχα, στην Ευρωζώνη, σύμφωνα με την αρχική εκτίμηση της Eurostat, στο τρίτο τρίμηνο του 2021, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3,7% σε ετήσια βάση έναντι 14,2%, στο δεύτερο τρίμηνο, υπερβαίνοντας ελαφρώς τις εκτιμήσεις της αγοράς. Η καλύτερη του αναμενόμενου επίδοση επετεύχθη, παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισε η γερμανική βιομηχανία και ιδιαίτερα ο κομβικός κλάδος της αυτοκινητοβιομηχανίας, ως απόρροια των διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Αναφέρεται χαρακτηριστικά, ότι, τον Σεπτέμβριο, η βιομηχανική παραγωγή στην Γερμανία μειώθηκε κατά 1,1% σε μηνιαία βάση έναντι πτώσης κατά 3,5%, τον Αύγουστο, ενώ οι βιομηχανικές παραγγελίες αυξήθηκαν κατά 1,3% έναντι σημαντικής πτώσης κατά 8,8% τον Αύγουστο. Ωστόσο, οι καλύτερες επιδόσεις άλλων χωρών-μελών, όπως της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Αυστρίας, του Βελγίου και της Ισπανίας, λειτούργησαν αντισταθμιστικά.

Τέλος, το ΑΕΠ της Κίνας, στο τρίτο τρίμηνο του 2021, ενισχύθηκε κατά 4,9% σε ετήσια βάση έναντι 7,9%, στο δεύτερο τρίμηνο. Πρόκειται για τη χαμηλότερη επίδοση των τελευταίων τεσσάρων τριμήνων, γεγονός που αποδίδεται -εκτός των κοινών παραγόντων που προαναφέρθηκαν- και σε ιδιαίτερες συνθήκες που σχετίζονται με τη συγκεκριμένη χώρα, όπως:

–  Η κρίση ρευστότητας του δεύτερου μεγαλύτερου κατασκευαστικού ομίλου στη χώρα, Evergrande και η επακόλουθη αδυναμία να ανταποκριθεί στις δανειακές του υποχρεώσεις, οι οποίες ανήλθαν σε 310 δισ. δολάρια, στα τέλη Ιουνίου του 2021. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε σε γενική κρίση του κλάδου ακινήτων, με αποτέλεσμα η κατασκευαστική δραστηριότητα να μειωθεί, στο τρίτο τρίμηνο, κατά 1,8% σε ετήσια βάση, ενώ οι δραστηριότητες που συνδέονται με την αγορά ακινήτων να μειωθούν κατά 1,6%. Σημειώνεται δε, ότι η συμβολή της αγοράς ακινήτων στην οικονομία της Κίνας είναι σημαντική, καθώς, σύμφωνα με μελέτη (Rogoff, K. and Y. Yang, 2020: Peak China Housing, Working Paper 27697, NBER), αντιπροσωπεύει το 29% του ΑΕΠ.

–  Οι εκτεταμένες διακοπές ρεύματος, εξαιτίας της έλλειψης άνθρακα, ο οποίος χρησιμοποιείται για σχεδόν τα 2/3 της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Κίνα. Η εξέλιξη αυτή είχε αρνητική επίπτωση στη βιομηχανική της παραγωγή, καθώς, τον Σεπτέμβριο, αυξήθηκε μόνο κατά 3,1% (Γράφημα 8), η οποία είναι η χαμηλότερη επίδοση του τελευταίου ενάμισι έτους. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι η συνεισφορά του δευτερογενή τομέα στην αύξηση του ΑΕΠ του τρίτου τριμήνου υποχώρησε στο 27,6%, η οποία είναι η μικρότερη συνεισφορά από το 1992.

Διαβάστε επίσης: Ecofin – O πληθωρισμός, η πανδημία και στο βάθος… ο διχασμός για το Σύμφωνο Σταθερότητας

Έντονες πληθωριστικές πιέσεις σε ΗΠΑ και Ευρωζώνη, ήπιες στην Κίνα

Κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου, οι πληθωριστικές πιέσεις ήταν ιδιαίτερα έντονες, πρωτίστως, στις ΗΠΑ και, δευτερευόντως, στην Ευρωζώνη, ενώ παρέμειναν υποτονικές στην Κίνα. Κοινός παράγοντας της αύξησης του πληθωρισμού ήταν η αναντιστοιχία μεταξύ αυξημένης ζήτησης, η οποία τροφοδοτήθηκε, μεταξύ άλλων, από τις συσσωρευμένες αποταμιεύσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας και περιορισμών στην προσφορά, εξαιτίας των προβλημάτων στις εφοδιαστικές αλυσίδες.

Η δημιουργία συνθηκών υπερβάλλουσας ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες είχε ως αποτέλεσμα την άνοδο του γενικού επιπέδου των τιμών. Επιπλέον, οι επιδράσεις βάσης (base effects) των τιμών της ενέργειας συνέβαλαν καθοριστικά στην άνοδο του πληθωρισμού τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρωζώνη. Οι ανωτέρω συνθήκες διατηρούνται και κατά το τρέχον τρίμηνο, με τον πληθωρισμό να αναμένεται να κινηθεί σε υψηλότερα επίπεδα μέχρι το τέλος του έτους.

Στις ΗΠΑ, ο πληθωρισμός, τον Σεπτέμβριο, αυξήθηκε κατά 5,4% σε ετήσια βάση (Γράφημα 6(α)), καταγράφοντας την υψηλότερη άνοδο από το 2008. Η καταναλωτική δαπάνη, παρά την επιβράδυνση, παρέμεινε κατά τη διάρκεια του τριμήνου ισχυρή. Τούτο αποδίδεται στην εξαιρετικά επεκτατική δημοσιονομική πολιτική που υιοθετήθηκε από την έναρξη της πανδημίας και στη συνεχή βελτίωση της αγοράς εργασίας, μετά την απότομη άνοδο του ποσοστού της ανεργίας στο 14,8%, τον Απρίλιο του 2020. Όσον αφορά στην πλευρά της προσφοράς, οι ελλείψεις σε ενδιάμεσα αγαθά και η αύξηση των τιμών της ενέργειας είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους παραγωγής, το οποίο μετακυλίθηκε  στις τιμές των τελικών προϊόντων. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι οι ελλείψεις που καταγράφονται, εδώ και αρκετούς μήνες, σε ημιαγωγούς έχουν πλήξει την παραγωγή νέων αυτοκινήτων και φορτηγών στις ΗΠΑ, με τις τιμές τους να αυξάνονται κατά 8,8% σε ετήσια βάση, τον Σεπτέμβριο και την υπερβάλλουσα ζήτηση να διοδεύεται στα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα και φορτηγά, με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών, τον ίδιο μήνα, κατά 24,4%.

Στην Ευρωζώνη, ο πληθωρισμός, με βάση τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, ανήλθε στο 3,4% σε ετήσια βάση, τον Σεπτέμβριο (Γράφημα 6(β)), σύμφωνα με την Eurostat, ενώ οι αρχικές εκτιμήσεις για τον Οκτώβριο υποδεικνύουν άνοδο στο 4,1%. Τα κράτη-μέλη, ως καθαροί εισαγωγείς πετρελαίου και φυσικού αερίου, έχουν επιβαρυνθεί ιδιαίτερα από τη ραγδαία άνοδο των τιμών τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τιμές της ενέργειας συνεισέφεραν 1,63 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.) στην ετήσια άνοδο του πληθωρισμού, τον Σεπτέμβριο, δηλαδή περίπου το ήμισυ της ανόδου του πληθωρισμού τον συγκεκριμένο μήνα αποδίδεται στην αύξηση των τιμών της ενέργειας (Γράφημα 7). Οι τιμές των υπηρεσιών είχαν την αμέσως μεγαλύτερη θετική συνεισφορά (0,72 π.μ.), ενώ ακολουθούν οι τιμές των βιομηχανικών προϊόντων εκτός ενέργειας (0,57 π.μ.) και των τιμών της κατηγορίας τρόφιμα-αλκοολούχα ποτά-καπνός (0,44 π.μ.). Επιπρόσθετα, στην απότομη άνοδο του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη συνέβαλαν και ειδικοί παράγοντες, με χαρακτηριστικότερο, την κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ στην Γερμανία που ίσχυσε κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2020.

Διαβάστε επίσης: Ο στασιμοπληθωρισμός προ των πυλών της Κίνας;

Στην Κίνα, παρά το γεγονός ότι ο Δείκτης Τιμών Παραγωγού αυξήθηκε κατά 10,7% σε ετήσια βάση, τον Σεπτέμβριο -που είναι η μεγαλύτερη άνοδος από τα τέλη του 1995- ο πληθωρισμός αυξήθηκε μόλις σε 0,7% (Γράφημα 6(γ)). Οι τιμές των τροφίμων μειώθηκαν κατά 5,2%, ενώ, το πρώτο εννεάμηνο του έτους, μειώθηκαν 1,6%, κατά μέσο όρο, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ήπια άνοδο του πληθωρισμού. Όσον αφορά στον πληθωρισμό κόστους, αξίζει να σημειωθεί, ότι παρά τη μεγάλη άνοδο της τιμής του άνθρακα, οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας υπόκεινται σε αυστηρούς περιορισμούς αναφορικά με τη μετακύλιση του αυξημένου κόστους παραγωγής. Ωστόσο, βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις, προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία στη μετακύλισή του προς τις βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις (Economist: A triple shock slows China’s growth, October 23, 2021).

Ο.Τ.