Πρώτο θέμα μας: "γνώθι σαυτόν"

Πρώτο μας θέμα

Articles and opinions expressed may not necessarily belong to paneliakos.com

Η ιστοσελίδα μας, PANELIAKOS.COM

You can translate this blog in over 100 languages within a second! Go to the left up top where it says Select Language. Happy navigating. See you again..

Εορτάζουμε και Tιμούμε

Κυριακή 18 Ιουλίου 2021

Το χρονικό του Μαύρου Ιούλη που συγκλόνισε την Κύπρο

  Κυριακή, 18 Ιουλίου, 2021

Εθνικός Κήρυξ

Με την τουρκική σημαία ανά χείρας Τούρκοι στρατιώτες παρελαύνουν σε κυπριακά εδάφη τις πρώτες ώρες της εισβολής. Φωτογραφία: ΓΤΠ


Επιμέλεια: Νεόφυτος Κυριάκου 

47 χρόνια μετά και οι πληγές παραμένουν ανοικτές. Η Κύπρος θρηνεί ακόμη την καταστροφή που προκάλεσε το Ιουλιανό δίδυμο έγκλημα του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής. Για σχεδόν μισό αιώνα το βόρειο τμήμα της νήσου συνεχίζει να καταπατά ο τουρκικός «Αττίλας».

Αυτές τις μέρες, των μαύρων επετείων, η προσοχή στρέφεται και πάλι στην Κύπρο καθώς οι σειρήνες ηχούν ακόμα πένθιμα δις, την 15η Ιουλίου, επέτειο του χουντικού πραξικοπήματος και την 20ή Ιουλίου, επέτειο της τουρκικής εισβολής. Ηχούν για να θυμηθούν οι παλιοί και να μάθουν οι νέοι για τη μεγάλη προδοσία που βρήκε το νησί τους.

Η βασική αιτία που προκάλεσε το κακό ήταν ο εμφύλιος σπαραγμός. Από τον Γενάρη του 1974 η Κύπρος ήταν πεδίο μέσω σφοδρών συγκρούσεων, πολιτικών διαφωνιών και διχασμού.

Το κλίμα που είχε δημιουργηθεί προμήνυε και τη συνέχεια στην υπόθεση του Κυπριακού, με ρόλο καταλύτη την παράνομη οργάνωση ΕΟΚΑ Β', με ανοιχτά διακηρυγμένο στόχο την ανατροπή του Μακαρίου και της «ανεξαρτησιακής» του πολιτικής.

Ηταν Δευτέρα 15 Ιουλίου 1974. Ωρα 8:30 το πρωί της αποφράδας μέρας. Τα τανκς βρίσκονται στους δρόμους της Λευκωσίας με κατεύθυνση το Προεδρικό, το ΡΙΚ, την ΑΤΗΚ και το αεροδρόμιο Λευκωσίας. Από το Προεδρικό ακούγονται πυροβολισμοί βαρέων όπλων και τεθωρακισμένων. Το στρατιωτικό πραξικόπημα για την ανατροπή του προέδρου Μακαρίου, αποτελεί γεγονός, χωρίς οι πραξικοπηματίες της χούντας να αναλογιστούν τη συνέχεια και τις συνέπειες από την αντίδραση των Τούρκων. Ο Μακάριος θα εγκαταλείψει «κυνηγημένος» την Κύπρο και την «προεδρία» αναλαμβάνει ο Νίκος Σαμψών. Μια ανώμαλη κατάσταση που θα οδηγήσει στα χειρότερα, πέντε μέρες μετά.

20 Ιουλίου 1974, ώρα 05:30 το πρωί. Οι σειρήνες πολέμου ηχούν σε ολόκληρο το νησί. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις εισβάλουν για να φέρουν… την ειρήνη που διαταράχθηκε με το πραξικόπημα όπως υποστηρίζουν. Βρήκαν δηλαδή την αφορμή που έψαχναν για χρόνια για να καταλάβουν την Κύπρο.

Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο με την κωδική ονομασία «Αττίλας» ξεκίνησε την αυγή της 20ής Ιουλίου 1974, με αποβατικές και αεροπορικές επιχειρήσεις. Συμμετείχαν συνολικά γύρω στους 40.000 άνδρες υπό τη διοίκηση του αντιστρατήγου Νουρετίν Ερσίν. Η ελληνική πλευρά πιάστηκε στον ύπνο και η αντίδρασή της εκδηλώθηκε με μεγάλη καθυστέρηση. Η Τουρκία υποστήριξε ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση», με σκοπό την επαναφορά της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο, που είχε καταλυθεί από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου (15 Ιουλίου 1974).

Τα τουρκικά αποβατικά σκάφη άρχισαν να αποβιβάζουν δυνάμεις ανενόχλητα στην περιοχή Πέντε Μίλι, οκτώ χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνειας, λίγο μετά τις 5 το πρωί της 20ής Ιουλίου. Σχεδόν ταυτόχρονα, σμήνη τουρκικών αεροπλάνων άρχισαν τις επιθέσεις, συνεχώς και κατά κύματα κατά της ευρύτερης περιοχής της Κερύνειας και της Λευκωσίας, ενώ άλλα αεροσκάφη και ελικόπτερα επιχειρούσαν ρίψεις αλεξιπτωτιστών σε επίκαιρα σημεία. Οι κάτοικοι βρέθηκαν στο έλεος των εισβολέων. Αοπλοι πολίτες δολοφονήθηκαν, γυναίκες βιάστηκαν και αιχμάλωτοι στρατιώτες εκτελέστηκαν.

Η αντίδραση της ελληνικής πλευράς ήταν ανεξήγητα αργοπορημένη. Παρ' ότι το ελληνικό Πεντάγωνο (χούντα) γνώριζε τις κινήσεις των Τούρκων, θεωρούσε ότι μπλοφάρουν. Μόλις στις 8:40 το πρωί δόθηκε επισήμως από την Αθήνα η εντολή εφαρμογής των πολεμικών σχεδίων, ενώ το ελληνικό ραδιόφωνο (το ΕΙΡΤ εν προκειμένω), μετέδωσε την είδηση γύρω στις 11 το πρωί. Η καθυστερημένη κινητοποίηση έδωσε τη δυνατότητα στους Τούρκους εισβολείς να παγιώσουν τις θέσεις τους και να δημιουργήσουν προγεφύρωμα από το Πέντε Μίλι της Κερύνειας προς τον Άγιο Ιλαρίωνα, έχοντας ως αντικειμενικό στόχο τη σύνδεσή του με τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας.

Οι μονάδες της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ, όταν κινητοποιήθηκαν άρχισαν να πολεμούν με ηρωική αυτοθυσία, χωρίς μάλιστα να διαθέτουν αεροπορική κάλυψη και σύγχρονο οπλισμό. Αριθμούσαν γύρω στους 12.000 άνδρες (Ελληνοκύπριους και Ελλαδίτες), υπό τη διοίκηση του ταξιάρχου Μιχαήλ Γεωργίτση, που είχε το γενικό πρόσταγμα στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου.

Στο μεταξύ, άρχισε να κινητοποιείται και ο ελληνοκυπριακός ανδρικός πληθυσμός και να μετέχει στον άνισο αγώνα με ό,τι διέθετε ο καθένας, πυροβολώντας ακόμα και από τις στέγες των σπιτιών του κατά των εισβολέων αλεξιπτωτιστών.

Στην Αθήνα, η δικτατορική κυβέρνηση της χούντας, αιφνιδιασμένη από την εξέλιξη των γεγονότων αρχίζει να παρουσιάζει εικόνα διάλυσης. Κηρύσσει γενική επιστράτευση, η οποία εξελίσσεται σε φιάσκο.

Ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο, που βρίσκεται και πάλι στην Αθήνα ως εντολοδόχος του Κίσινγκερ, συναντάται στο Πεντάγωνο με τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγό Μπονάνο. Ο παριστάμενος Δημήτριος Ιωαννίδης σε οργίλο ύφος απευθύνεται προς τον Σίσκο: «Μας εξαπατήσατε… Ημείς θα κηρύξωμεν πόλεμον!» και αποχωρεί από τη σύσκεψη. Εκτοτε, τα ίχνη του αόρατου δικτάτορα χάνονται. Ο Σίσκο στη διάρκεια της ημέρας μάταια αναζητεί αρμόδιο για συνομιλίες.

Αργά το βράδυ, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εκδίδει το υπ' αριθμόν 353 ψήφισμα, με το οποίο καλεί σε κατάπαυση του πυρός και σε αποχώρηση από την Κύπρο του «ξένου στρατιωτικού δυναμικού». Παρά την ομόφωνη έγκρισή του, αγνοείται από την Τουρκία, η οποία έχοντας την πρωτοβουλία των κινήσεων επείγεται να εφαρμόσει πλήρως τα σχέδιά της. Γενικά, η διεθνής αντίδραση κατά του «Αττίλα» είναι χλιαρή.

Την επομένη, 21 Ιουλίου, οι μάχες στην Κύπρο συνεχίζονται με ιδιαίτερη σφοδρότητα. Στόχος των ελληνικών δυνάμεων στην Κύπρο είναι να αποκόψουν τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας από το προγεφύρωμα της Κερύνειας. Οι Ελληνες στρατηγοί απορρίπτουν εισήγηση για επέμβαση στην Κύπρο, προβλέποντας αποτυχία του σχετικού εγχειρήματος. Δύο ελληνικά υποβρύχια που πλέουν προς την Κερύνεια διατάσσονται να επιστρέψουν στην Ελλάδα.

Οι Τούρκοι εισβολείς, παρά την αριθμητική τους υπεροχή και την ποιοτική υπεροχή του οπλισμού τους, αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα. Μάλιστα, από ασυνεννοησία η τουρκική αεροπορία βυθίζει το αντιτορπιλικό «Κοτσατεπέ» (D-354), το οποίο εξέλαβε για ελληνικό πλοίο και προκαλεί ζημιές σε άλλα δύο τουρκικά αντιτορπιλικά.

Εθνικός Κήρυξ

Ένα τελευταίο τσιγάρο για τον Ελληνοκύπριο αιχμάλωτο πριν την πιθανή ψυχρή εκτέλεση και εξαφάνιση. Το θύμα των Τούρκων παραμένει ακόμα στον μακρύ κατάλογο των αγνοουμένων. Φωτογραφία: ΓΤΠ

Την ίδια μέρα, σημειώνεται δραστηριοποίηση του αμερικανικού παράγοντα για την επίτευξη ανακωχής. Ο Σίσκο, που πηγαινοέρχεται μεταξύ Αθηνών και Άγκυρας, δεν βρίσκει κάποιον αρμόδιο στην Αθήνα να διαπραγματευτεί, καθώς όλοι οι «αρμόδιοι» έχουν εξαφανιστεί. Την ευθύνη αναλαμβάνει τελικά ο αρχηγός του Ναυτικού, ναύαρχος Πέτρος Αραπάκης, ο οποίος σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Κίσινγκερ συμφωνεί η ανακωχή να ισχύσει από τις 4 το απόγευμα της 22ας Ιουλίου.

Στις 2 το πρωί της 22ας Ιουλίου, 12 ελληνικά μεταγωγικά τύπου Νοράτλας, που μετέφεραν καταδρομείς στο νησί, βάλλονται, κατά λάθος και μετά από τραγική ασυνεννοησία, από φίλια πυρά πλησίον του αεροδρομίου της Λευκωσίας, με αποτέλεσμα το ένα από αυτά να καταρριφθεί (4 μέλη του πληρώματος και 27 καταδρομείς έχασαν τη ζωή τους), ενώ άλλα δύο να πάθουν σοβαρές ζημιές. Την ίδια ημέρα, οι Τούρκοι εισβολείς εντείνουν τις επιχειρήσεις τους. Αποβιβάζουν άρματα μάχης και το μεσημέρι καταλαμβάνουν την πόλη της Κερύνειας.

Στις 4 το απόγευμα αρχίζει να τηρείται η ανακωχή κατά τα συμφωνηθέντα, η οποία όμως θα παραβιασθεί αρκετές φορές από τους εισβολείς. Σ' αυτό το χρονικό σημείο, οι Τούρκοι ελέγχουν μόλις το 3% του κυπριακού εδάφους, έχοντας όμως δημιουργήσει το προγεφύρωμα που ήθελαν, που συνδέει την Κερύνεια με τον τουρκοκυπριακό θύλακα της Λευκωσίας.

Λίγο μετά τις 4 το απόγευμα τα διεθνή πρακτορεία μετέδιδαν την καθεστωτική αλλαγή στην Αθήνα. Η πτώση του στρατιωτικού καθεστώς και η μεταβίβαση της εξουσίας στους εξόριστους πολιτικούς ήταν γεγονός.

Την 24η Ιουλίου, κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας ορκίστηκε στην Αθήνα, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Παράλληλα, στην Κύπρο τα γεγονότα υποχρέωσαν τον Νίκο Σαμψών να παραιτηθεί. Πρόεδρος ανέλαβε ο πρόεδρος της Βουλής Γλαύκος Κληρίδης, που θεσμικά αναπληρούσε εν τη απουσία του τον Μακάριο.

Στις 25 Ιουλίου 1974, άρχισαν στη Γενεύη οι ειρηνευτικές συνομιλίες για την Κύπρο, μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών των τριών εγγυητριών χωρών της Κυπριακής Ανεξαρτησίας (Μαύρος, Γκιουνές, Κάλαχαν).

Στο τέλος των συνομιλιών, στις 30 Ιουλίου, υπέγραψαν διακήρυξη, τα κύρια σημεία της οποίας ήταν:

Η μη επέκταση των περιοχών που είχαν κάτω από τον έλεγχό τους οι αντίπαλες δυνάμεις.

Η εγκαθίδρυση ζωνών ασφαλείας μεταξύ των αντιμαχομένων.

Η εκκένωση των Τουρκικών θυλάκων από την Ειρηνευτική Δύναμη του ΟΗΕ.

Το δικαίωμα να διαθέτουν οι δύο πλευρές δική τους αστυνομία και δυνάμεις ασφαλείας.

Η διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με συμμετοχή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για οριστική διευθέτηση του Κυπριακού.

Καταπάτηση συμφωνιών και εκεχειρίας

Εάν σκοπός της Τουρκίας μέσω της εισβολής ήταν ό,τι είχε ανακοινώσει και ισχυρίζεται μέχρι σήμερα, δηλαδή ότι δεν επρόκειτο περί εισβολής αλλά για «ειρηνική επέμβαση» με σκοπό την επαναφορά του συνταγματικού σκηνικού στη πριν του πραξικοπήματος κατάσταση, η εισβολή έπρεπε να σταματήσει εδώ. Τα σχέδια των Τούρκων όμως ήταν άλλα.

Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας οι τουρκικές δυνάμεις συνέχισαν την προέλαση στην επαρχεία Κερύνειας καταλαμβάνοντας τη Λάπηθο και τον Καραβά. Στις 24 Ιουλίου, οι τουρκικές δυνάμεις κατέλαβαν το χωριό Άγιος Ερμόλαος, το οποίο στις 27 ανακαταλήφθηκε από τις δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς, οι οποίες όμως υποχώρησαν στις 28 Ιουλίου μετά από σφοδρές μάχες.

Την 1η Αυγούστου, ξέσπασαν σφοδρές μάχες στον Καραβά, με την Εθνική Φρουρά να καταστρέφει ένα τουρκικό άρμα μάχης. Στις 6 Αυγούστου, οι τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις επιτέθηκαν σε Καραβά και Λάπηθο για να τα καταλάβουν στις 8 Αυγούστου. Με αυτές τις μάχες, οι τουρκικές δυνάμεις διπλασίασαν το έδαφος που έλεγχαν.

Αττίλας ΙΙ: Ο επίλογος της κυπριακής τραγωδίας

Οι τελευταίες «ειρηνευτικές» συνομιλίες μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας πραγματοποιήθηκαν από τις 11 μέχρι τις 13 Αυγούστου του 1974 στη Γενεύη, με τη συμμετοχή των Υπουργών Εξωτερικών Βρετανίας, Ελλάδας και Τουρκίας και των εκπροσώπων των Ελληνοκυπρίων Γλαύκου Κληρίδη και των Τουρκοκυπρίων Ραούφ Ντεκτάς.

Η ελληνοκυπριακή πλευρά στις διαπραγματεύσεις υποστήριξε την επιστροφή στο Σύνταγμα του 1960 και επανάληψη των διακοινοτικών συνομιλιών, αλλά ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών απέρριψε την εισήγηση Κληρίδη και αντιπρότεινε σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία θα ήταν δικοινοτικό ομοσπονδιακό κράτος πολλών καντονίων, στο οποίο οι Τουρκοκύπριοι θα έλεγχαν το 34% του νησιού. Επίσης, ο Ντενκτάς πρότεινε διζωνική ομοσπονδία, στην οποία το τουρκοκυπριακό ομόσπονδο κράτος θα κάλυπτε επίσης το 34% της έκτασης της Δημοκρατίας.

Ο Γλαύκος Κληρίδης αντιπρότεινε:

Η συνταγματική δομή της Κύπρου να διατηρήσει το δικοινοτικό χαρακτήρα της.

Η συνύπαρξη των δύο κοινοτήτων να επιτευχθεί με θεσμικά σύμφωνα.

Η ελληνική και τουρκική κοινοτική διοίκηση να ασκούν εξουσίες στις ζώνες που οι αντίστοιχοι πληθυσμοί έχουν πλειοψηφία.

Η τουρκική πλευρά αρνήθηκε να συζητήσει το σχέδιο Κληρίδη και ζήτησε τελεσιγραφικά να γίνουν αμέσως δεκτές οι τουρκικές προτάσεις. Μετά από τρεις ημέρες και αφού οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν, γράφεται το τελευταίο κεφάλαιο της κυπριακής τραγωδίας.

Στις 14 Αυγούστου, στις 4:35 τα ξημερώματα, μόλις εξήντα-πέντε λεπτά μετά το ναυάγιο της Διάσκεψης της Γενεύης, οι Τούρκοι που είχαν προσχεδιάσει τα πάντα ξεκινούν το δεύτερο σχέδιο εισβολής στην Κύπρο που θα μείνει στην ιστορία ως «Αττίλας 2».

Οι Τούρκοι μέχρι τις 13 Αυγούστου, από τον «Αττίλα 1», κατείχαν περίπου το 8% του κυπριακού εδάφους. Έχοντας στο μυαλό τους τη δεύτερη εισβολή είχαν συγκεντρώσει στο νησί, στο διάστημα που μεσολάβησε και μέσω του προγεφυρώματος, 40.000 στρατιώτες, 300 άρματα μάχης και 1.000 οχήματα μεταφοράς προσωπικού. Επιπλέον, η ισχυρή τουρκική αεροπορία τους δίνει ένα ολοκληρωτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα.

Στις 14 Αυγούστου, λίγο πριν ξημερώσει, περίπου στις 5:15, ο Ελληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής ειδοποιείται ότι στην Κύπρο έχει αρχίσει ο «Αττίλας 2». Ο Καραμανλής γνωρίζει την αδυναμία της Ελλάδας να υπερασπιστεί στρατιωτικά την Κύπρο. Μόνη κίνηση αντίδρασης που ήλπιζε ότι θα λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης αλλά και ταυτόχρονα εξέφραζε την απογοήτευσή του για τη στάση που κράτησαν οι Αμερικανοί και η Βορειοατλαντική Συμμαχία στις διαπραγματεύσεις, ήταν να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ.

«Ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής έδωσεν εντολήν όπως αι ελληνικαί ένοπλαι δυνάμεις αποσυρθούν από την συμμαχίαν του ΝΑΤΟ. Η Ελλάς θέλει παραμείνει μέλος της Συμμαχίας μόνον ως προς το πολιτικό μέρος αυτής» ανέφερε η ανακοίνωση.

Τα γεγονότα εκτυλίχθηκαν με πολύ γρήγορο ρυθμό. Με την Ελλάδα σε ρόλο παρατηρητή, η Κύπρος αφήνεται στο έλεος των τουρκικών επιθέσεων. Ο Τούρκοι προελαύνουν για δύο ημέρες, μέχρι να αποφασισθεί η κατάπαυση του πυρός (16 Αυγούστου).

Η τουρκική αεροπορία βομβαρδίζει ανελέητα Λευκωσία, Αμμόχωστο και άλλες περιοχές. Τουρκικά άρματα και ισχυρές δυνάμεις πεζικού κινούνται από Λευκωσία προς Αμμόχωστο, στα ανατολικά, και προς Λεύκα-Λιμνίτη, στα δυτικά.

Στις 15 Αυγούστου, οι ορδές του «Αττίλα» μπαίνουν στην Αμμόχωστο. Στις 16 Αυγούστου καταλαμβάνεται η Μόρφου και ο «Αττίλας 2» ολοκληρώνεται.

Μέσα σε 48 ώρες οι Τούρκοι παίρνουν στην κατοχή τους το 36,4% του νησιού, εξοντώνοντας περίπου 3.500 Ελληνοκύπριους και προκαλώντας 200.000 πρόσφυγες. Ταυτόχρονα δημιουργείται και η τελική «γραμμή του αίσχους» που κρατάει μέχρι και σήμερα διχοτομημένη την Κύπρο

ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου