Σάββατο, 13 Μαρτίου, 2021
| Νικηταράς | |
|---|---|
 | |
| Ψευδώνυμο | "Τουρκοφάγος" |
| Γέννηση | Νικήτας Σταματελόπουλος 1787 Μεγάλη Αναστάσοβα (σημ. Νέδουσα Μεσσηνίας), Πελοπόννησος, Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Θάνατος | 25 Σεπτεμβρίου 1849 (62 ετών) Πειραιάς, Αττική, Ελλάδα |
| Ενταφιασμός | Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών |
| Χώρα |  Ελλάδα |
| Εν ενεργεία | 1821-1830 |
| Μάχες/πόλεμοι | Επανάσταση του 1821: Μάχη του Βαλτετσίου Μάχη των Δολιανών και Βερβένων Άλωση της Τριπολιτσάς Μάχη των Δερβενακίων Μάχη του Αγιονορίου Μάχη του Μεχμέταγα Μάχη της Αράχωβας |
| Τιμές | Αργυρό αριστείο του Αγώνα και Χρυσός Σταυρός του Σωτήρος |
| Συγγενείς | (πατέρας) Σταματέλος (μητέρα) Σοφία Δημητρίου Καρούτσου (αδέλφια) Ιωάννης & Νικόλαος Σταματελόπουλος (σύζυγος) Αγγελίνα Μπαρμπιτσιώτη (παιδιά)Σοφία Σταματελοπούλου, Ρεγγίνα Σταματελοπούλου & Ιωάννης Σταματελόπουλος ή Νικηταράς |
| Ιδιότητα | Οπλαρχηγός Συνταγματάρχης του Τακτικού Στρατού (1834) Στρατιωτικός Νομοεπιθεωρητής (1834) Υποστράτηγος (1845) Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Mέλος της Γερουσίας της Ελλάδας |
| Υπογραφή |  |
| δεδομένα () | |
Ο Νικήτας Σταματελόπουλος, γνωστότερος ως Νικηταράς (Μεγάλη Αναστάσοβα (σημ. Νέδουσα Μεσσηνίας), 1787 - Πειραιάς, 25 Σεπτεμβρίου 1849), ήταν Έλληνας οπλαρχηγός και ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Έμεινε γνωστός και μέσα από το ψευδώνυμό του, ως ο Τουρκοφάγος.
Οικογένεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γονείς του είναι ο Σταματέλος γνωστός ως "Τουρκολέκας" αγωνιστής της περιοχής του Λεονταρίου και μητέρα του η Σοφία Δημητρίου Καρούτσου από τον Άκοβο του Λεονταρίου, δευτερότοκη θυγατέρα και αδελφή της γυναίκας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Αικατερίνης και της Μαρίας συζύγου του Ακοβίτη Γιωργάκη Μεταξά (Απομνημονεύματα Θ. Κολοκοτρώνη), καθώς και της συζύγου του Δημητρίου Κάρτσωνα, από τα Αρφαρά, το όνομα της οποίας είναι άγνωστο. Από τα αδέλφια του γνωστά είναι ο Ιωάννης Τουρκολέκας (1805-1816 άγιος-νεομάρτυρας της Εκκλησίας που μαρτύρησε από τους Τούρκους και ο Νικόλαος Σταματελόπουλος.[1]
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γεννήθηκε το 1787 στο χωριό Μεγάλη Αναστάσοβα των Πισινών Χωριών του Μυστρά (σημερινή Νέδουσα Μεσσηνίας, στους πρόποδες του Ταϋγέτου, 25 χλμ από την πόλη της Καλαμάτας, όπως μας διηγείται ο ίδιος στα απομνημονεύματά του που κατέγραψε ο Γ. Τερτσέτης [1]. Στη σελ. 1 αναφέρει: Εγεννήθηκα εις ένα χωριό Μεγάλη Αναστάσοβα αποδώθε από του Μυστρά προς την Καλαμάτα. Ο προπάππος μου ήτον Προεστός και ο πατέρας μου έφυγε δεκαέξι χρόνων και επήγε με τα στρατεύματα τα Ρούσικα στην Πάρο και ήτον πολεμικός. Τον εσκότωσαν εις την Μονεμβασιά μαζί με έναν αδελφό και μ' εναν κουνιάδο μου. Από ένδεκα χρόνων, μαζί με τον πατέρα μου, έσερνα άρματα. Ετουφέκισα ένα Τούρκο στο Λεοντάρι.
Διωγμένος και επικηρυγμένος ο πατέρας του ( ήταν πολεμικός-ανυποτακτος) από τους Τούρκους, καθώς σε ηλικία 16 χρονών πολέμησε στην Πάρο με Ρώσικα στρατεύματα)[εκκρεμεί παραπομπή] βρήκε καταφύγιο στο μικρό συνοικισμό του Λεονταρίου σημερινό χωριό "Τουρκολέκα" Μεγαλόπολης εκεί γεννήθηκε ο γιος του Νικόλαος και ο Γιάννης (1805) αδέλφια του Νικηταρά. Ο Γιάννης θανατώθηκε βάναυσα από τους Τούρκους το 1816 μαζί με τον πατέρα του Σταματέλο στη Μονεμβασιά και αγιοκατατάχθηκε αργότερα από την Ορθόδοξη Εκκλησία ως "Άγιος Ιωάννης ο Τουρκολέκας".
Το 1816, μετά τη σφαγή του πατέρα του από τους Τούρκους και ο Νικηταράς ακολούθησε τον θείο του Κολοκοτρώνη στα Επτάνησα, όπου εντάχθηκε στα Ρωσικά τάγματα και μετέβη στην Ιταλία για να πολεμήσει κατά του στρατού του Ναπολέοντα. Στη συνέχεια επέστρεψε στα Επτάνησα και υπηρέτησε τους Γάλλους, οι οποίοι στο μεταξύ τα είχαν καταλάβει με τη συνθήκη του Τίλσιτ. Ακολούθως υπηρέτησε στον Αγγλικό στρατό με το βαθμό του Πεντηκόνταρχου φέροντας το οικογενειακό του επώνυμο Τουρκολέκας.
Στις 18 Οκτωβρίου 1818, ενώ βρισκόταν στην Καλαμάτα, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Ηλία Χρυσοσπάθη. Ο Βαλέριος Γ. Μέξας στο βιβλίο του με τίτλο Φιλικοί 1937 (Κατάλογος των μελών της φιλικής εταιρείας, εκ του αρχείου Π. Σέκερη), σελ. 20, α.α. 127 αναφέρει: " Νικήτας Τουρκολέκας- Πελοποννήσιος από το Λεοντάρι. Ποτέ Πεντηκόνταρχοςεις την δούλευσιν των Εγγλέζων, χρόνων 35. Διά του Ηλιού Χρυσοσπάθη. 18 Οκτωβρίου 1818 Καλαμάτα. Φλ. ολ. 3. Τω Κωνσταντή Πάνω εις Σμύρνην".
Ο Νικηταράς δεν κράτησε το οικογενειακό επώνυμο Τουρκολέκας, αλλά το έτος 1818 μετά τη μύησή του στη Φιλική Εταιρεία, το υποκοριστικό Σταματελόπουλος, Το παράδειγμά του ακολούθησε και ο αδελφός του Νικόλας. Στον ελληνικό λαό όμως έμεινε με το αγαπημένο του προσωνύμιο Νικηταράς, που του αποδόθηκε μετά την Μάχη στα Δερβενάκια και υιοθέτησε ως επώνυμο ο γιός του Ιωάννης μετά το 1854.
Ελληνική Επανάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με την έκρηξη της Επανάστασης, πήρε μέρος στην πρώτη Μάχη που δόθηκε στο Βαλτέτσι της Αρκαδίας στις 24 Απριλίου του 1821 (είχε προηγηθεί μια συμπλοκή στο Λεβίδι).[2] Μετέπειτα, στη Μάχη των Δολιανών, ο Νικηταράς που κρατούσε με 450 άντρες τα Άνω Δολιανά, κατάφερε να αποκρούσει χιλιάδες Τούρκους που επιτίθενται με πυροβολικό.[3] Επειδή έπεσαν πολλοί Τούρκοι από το χέρι του εκείνη την ημέρα, οι άντρες του τον ονόμασαν Τουρκοφάγο.[4] Διακρίθηκε και στις μάχες που ακολούθησαν, όπου συνεργάστηκε με το θείο του, κυρίως δε στην πολιορκία και την άλωση της Τριπολιτσάς,[5] και σε άλλες μάχες στην Στερεά Ελλάδα.[6]. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους αγωνιστές της Επανάστασης του 1821. Συντηρούσε δικό του σώμα ενόπλων με άνδρες που προέρχονταν από διάφορα μέρη της Ελλάδας.
“Του Λεωνίδα το σπαθί,
Νικηταράς θα το φορεί”
Συμμετείχε στην αντιμετώπιση του Δράμαλη στην Πελοπόννησο.[7] Όταν οι Έλληνες κατέστρεψαν τη στρατιά του Δράμαλη στα στενά των Δερβενακίων, ο Νικηταράς μαζί με τους Δημήτριο Υψηλάντη και Παπαφλέσσα, είχε καταλάβει τη χαράδρα γύρω από τον Άγιο Σώστη, απ' όπου θα περνούσαν οι Τούρκοι, προκαλώντας τους μεγάλη καταστροφή. Κατά τη διάρκεια της μάχης μάλιστα έσπασε τρία σπαθιά και όταν έσπασε το τελευταίο, το χέρι του έπαθε αγκύλωση και χρειάστηκε γιατρός για να του ανοίξει το χέρι και να βγάλει το σπαθί. Καθώς ο Δράμαλης υποχωρούσε προς το Άργος, ο Νικηταράς κατέλαβε την οχυρή θέση Αγιονόρι και σκότωσε πολλούς Τούρκους που προσπάθησαν να διαφύγουν μέσω αυτής. Συνετέλεσε στο να υποχωρήσει τελικά ο Δράμαλης, υφιστάμενος πανωλεθρία (26 - 28 Ιουλίου 1822).[8]
Ο Νικηταράς πήρε μέρος σε πολλές ακόμη μάχες μέχρι που απελευθερώθηκε η χώρα.[9]
Μετά την Επανάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Επί Καποδίστρια και Όθωνα ανήκε στο Κόμμα των Ναπαίων (Ρωσόφιλων). Η Ελληνική Κυβέρνηση, φοβούμενη ότι το ρωσόφιλο Κόμμα επεδίωκε να αντικαταστήσει τον Βασιλιά Όθωνα με κάποιον Ρώσο Πρίγκιπα, συνέλαβε το Νικηταρά το 1839 και τον καταδίκασε, σε ενάμιση χρόνο φυλάκιση, την οποία εξέτισε στις φυλακές της Αίγινας. Ο Νικηταράς είχε εμπλακεί σε συνωμοσία εναντίον του Όθωνα, και είχε προδοθεί η δράση των συνωμοτών από πρώην μέλος. Στην επακόλουθη δίκη που ακολούθησε δεν προσκομίστηκαν, αφού είχαν προλάβει να τα καταστρέψουν, ενοχοποιητικά στοιχεία τα οποία να μπορούσαν να αποδείξουν έστω τη σύσταση "μυστικής εταιρείας" για αυτό και αθωώθηκε.[10]
Όταν αποφυλακίστηκε ο Νικηταράς, η υγεία του ήταν εξασθενημένη από τα βασανιστήρια που υπέστη κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του. Έπασχε από ζάχαρο χωρίς να το γνωρίζει, με αποτέλεσμα να χάσει σε μεγάλο βαθμό την όρασή του. Του χορηγήθηκε "άδεια επαιτείας"*, στον χώρο όπου υπάρχει σήμερα ο ναός της Ευαγγελίστριας, κάθε Παρασκευή. Το 1843, όταν ο Βασιλιάς Όθωνας αναγκάστηκε να δώσει Σύνταγμα στην Ελλάδα του απονεμήθηκε ο βαθμός του υποστράτηγου μαζί με μία πενιχρή σύνταξη.[εκκρεμεί παραπομπή] Απεβίωσε στις 25 Σεπτεμβρίου 1849 σε ηλικία 62 ετών.[11] Τελευταία του επιθυμία ήταν να ταφεί δίπλα από το Θείο του Θ. Κολοκοτρώνη στο Ά Νεκροταφείο Αθηνών.[12]
* Ελλάς "το
μεγαλείο σου". Έγινε διακονιάρης ο Ήρωας της
Ελλάδας.
Τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα στα
μπουντρούμια, φυλακή, και ο ¨τουρκοφάγος", διακονιάρης. ΝΤΡΟΠΗ
-------------------------
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου