Δευτέρα, 11 Ιανουαρίου, 2021
Ο Sinclair Lewis εξέδωσε το μυθιστόρημα «It can’t happen here» το 1935. Σύμφωνα με την παρουσίαση του βιβλίου, «είναι μια λογοτεχνική προειδοποίηση για την εύθραυστη φύση της δημοκρατίας. Ο Αμερικανός συγγραφέας, που τιμήθηκε με το Βραβείο Νομπέλ, περιγράφει πώς ο ολοκληρωτισμός θα μπορούσε να κυριαρχήσει στις ΗΠΑ. Το βιβλίο είναι μια έξοχη πολιτική σάτιρα που μετεξελίσσεται σε μια εκτεταμένη δυστοπία: Ενας δημαγωγός καταφέρνει να εγκαθιδρύσει στη γη της ελευθερίας ένα φασιστικό καθεστώς, ένα σύστημα εξουσίας που βασίζεται στη βία και την τρομοκρατία. Γίνεται εκλεγμένος πρόεδρος, μετατρέπεται σε δικτάτορα για να “σώσει το έθνος” από την απάτη της κοινωνικής πρόνοιας, την εγκληματικότητα, το σεξ και τον φιλελεύθερο Τύπο» (στα ελληνικά «Δεν γίνονται αυτά εδώ», εκδ. Καστανιώτη).
Την περασμένη Τετάρτη (6.1.2021) οι Αμερικανοί και όλος ο κόσμος έζησαν αυτό για το οποίο την Τρίτη έλεγαν «αυτά, γίνονται μόνο σε τριτοκοσμικές χώρες, δεν γίνονται εδώ». Αλλά και την Τρίτη έζησαν αυτό που τη Δευτέρα έλεγαν πως «μόνο στις μπανανίες μπορεί ένας πρόεδρος να τηλεφωνεί σε τοπικό αξιωματούχο και να του ζητεί επιτακτικώς “Βρες μου τις 11.780 ψήφους που χρειάζομαι!”». Αλλά και πριν από ένα χρόνο ποιος θα πίστευε ότι θα υπήρχε πρόεδρος των ΗΠΑ που θα αμφισβητούσε το εκλογικό αποτέλεσμα, ή θα υπήρχε έστω κατώτερος αξιωματούχος της υπερδύναμης που θα ισχυριζόταν ότι οι 74.223.744 ψήφοι του Τραμπ είναι περισσότερες από τις 81.283.485 ψήφους του Μπάιντεν; Δεν γίνονται αυτά πουθενά στον κόσμο. Την απλή αριθμητική δεν αμφισβήτησαν ούτε οι παράφρονες του Ισλαμικού Κράτους…
Αλλά πάλι ποιος το 1920 θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα συνέβαιναν τη Γερμανία, όλα όσα έγιναν την περίοδο 1933-1945; Μην ξεχνάμε ότι η Γερμανία της εποχής, παρά τις καταστροφές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν μια ισχυρή επιστημονική δύναμη με βαθιές πανανθρώπινες πολιτισμικές παραδόσεις. Ηταν η χώρα του Λούθηρου, του Καντ, του Χέγκελ, του Μαρξ, του Γκέτε, του Σίλερ, του Χάινε, του Μότσαρτ, του Μπετόβεν, του Αϊνστάιν, του Μαξ Πλανκ, του Τόμας Μαν· ουκ έστιν αριθμός προσωπικοτήτων από τη Γερμανία που διαμόρφωσαν τον δυτικό πολιτισμό. Κι όμως, αυτός ο γερμανόφωνος χώρος που γέννησε τα μεγάλα κινήματα του ιδεαλισμού, του ρομαντισμού, ακόμη και του σύγχρονου φιλελευθερισμού (Αυστριακοί ήταν ο Καρλ Πόπερ και ο Φρίντριχ Χάγιεκ) κατέληξε στο Ολοκαύτωμα. Το εντυπωσιακότερο είναι πως όλη αυτή η μεγάλη πολιτισμική παράδοση έγινε γαρνιτούρα στο Μεγάλο Εγκλημα. Με τη συνοδεία κλασικής μουσικής έστελναν τους ανθρώπους στα κρεματόρια.
Την παραμονή των εκλογών του 2015 γράφαμε για την «Πανουργία της Ιστορίας». Σημειώναμε πως «ελάχιστοι κατανοούν ότι η Ιστορία δεν συμβαίνει μονομιάς. Κοιτάμε το παρελθόν ελλειπτικά και αποσπασματικά επειδή έτσι το μαθαίνουμε από τα σχολικά βιβλία όπου υπάρχουν μόνο “σταθμοί της Ιστορίας”. Πολλές φορές μένουμε έκθαμβοι από τη “μωρία” των αποφάσεων που έλαβαν πολιτικοί ηγέτες, κόμματα ή ακόμη και κοινωνίες. Ας σκεφτούμε μόνο, πόσες φορές αναρωτηθήκαμε: “Μα, πώς μπόρεσαν να το κάνουν αυτό; Δεν έβλεπαν την καταστροφή που ερχόταν;”». O Arnold J. Toynbee είχε γράψει ότι «Ιστορία είναι το ένα αναθεματισμένο πράγμα μετά το άλλο». Και αυτά τα «αναθεματισμένα πράγματα» δεν είναι ούτε τα καλά, ούτε τα κακά. Είναι όσα οι συνθήκες ευνοούν να γεννηθούν…
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου