Μεγάλη Παρασκευή, 17 Απριλίου, 2020
ΘΕΟΔΟΤΑ ΝΑΝΤΣΟΥ*
Η πεταλούδα χτυπάει τα φτερά της στην Κίνα και προκαλεί χάος στην Ευρώπη. Το φαινόμενο κατά το οποίο μια μεταβολή στη ροή γεγονότων οδηγεί σε μια εξέλιξη διαφορετική από εκείνη που θα λάμβανε χώρα αν δεν είχε συμβεί.
Αυτές τις μέρες το μυαλό μου έχει κολλήσει στην πεταλούδα που χτυπάει τα λεπτά φτερά της στην Κίνα και προκαλεί χάος στην Ευρώπη. Στον κόσμο μας τα πάντα συνδέονται, συχνά με περίπλοκες και χαοτικά αδιόρατες σχέσεις. Η ιστορικών διαστάσεων πανδημία μας προκαλεί να καταλάβουμε βαθιά πόσο κοινή και αλληλένδετη είναι η μοίρα όλων μας πάνω σε αυτόν τον πλανήτη.
Περιβάλλον πανδημιών
Η λίστα των ασθενειών που στην πορεία της Ιστορίας κόστισαν τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους είναι μεγάλη. Τα τελευταία τριάντα όμως χρόνια, καταγράφεται αύξηση στις εξάρσεις μεταδοτικών ασθενειών. Η αύξηση του πληθυσμού της γης, η συγκέντρωση σε πυκνοκατοικημένες πόλεις και οικισμούς, η ευκολία στις μετακινήσεις, η ρύπανση, η συνεχιζόμενη ανθρώπινη εισβολή σε φυσικά οικοσυστήματα και η κακομεταχείριση άγριων ζώων δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης πανδημιών. Ταυτόχρονα, η κλιματική κρίση ανοίγει νέους ορίζοντες στη μετάδοση ασθενειών και στην επανεμφάνιση νοσημάτων σε μέρη του κόσμου που τα είχαν αφήσει πίσω τους προ πολλού. Το WWF ζήτησε για άλλη μία φορά δραστικά μέτρα για το εμπόριο άγριων ζώων. Οταν με το καλό περάσει αυτή η εφιαλτική πανδημία, ας πρυτανεύσει η επιστημονική συμβουλή να αφήσουμε τα άγρια ζώα στα δικά τους υγιή οικοσυστήματα, ώστε να προστατεύσουμε την υγεία του πλανήτη και τη δική μας.
Περιβαλλοντική διάσταση
Κλειστήκαμε στα σπίτια μας και αφήσαμε τον πλανήτη σε λίγη ησυχία. Τα αποτελέσματα της περιορισμένης ανθρώπινης δραστηριότητας ήδη καταγράφονται. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος κατέγραψε μειωμένες συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου NO2 σε πολλές ιταλικές πόλεις. Στην Αθήνα, οι μέσες συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου για την περίοδο 11-30 Μαρτίου είχαν μειωθεί έως και 31% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο για την τριετία 2017-2019, ενώ στη Θεσσαλονίκη οι εκπομπές διοξειδίου του αζώτου και μικροσωματιδίων (ΑΣ10) μειώθηκαν έως και κατά 23% και 22% αντίστοιχα.
Επίσης, η κρίση προκάλεσε μείωση της ζήτησης ηλεκτρισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μέσα στην εβδομάδα 16-23 Μαρτίου, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία σημείωσαν μειώσεις της τάξεως του 10%-12%.
Ειδικά, όμως, όσον αφορά τα ορυκτά καύσιμα, η πανδημία ανοίγει δρόμο για ολοκληρωτική κατάρρευση του σημερινού κλιματικά καταστροφικού μοντέλου. Οι τιμές του πετρελαίου κάνουν μακροβούτια σε ιστορικά χαμηλά. Το κάρβουνο εκτοπίζεται τελείως από το πάνθεον των ηλεκτροπαραγωγικών καυσίμων, καθώς είναι ήδη πολύ ακριβότερο από το πετρέλαιο και το αέριο. Δεν είναι καιρός να δουν και οι πολιτικοί ηγέτες μας ότι φέρνοντας τις μεγάλες πετρελαϊκές στην Ελλάδα για εξορύξεις υδρογονανθράκων, σκάβουμε έναν οικονομικό λάκκο με ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές ζημιές;
Οικονομίες στην εντατική
Ζούμε μια κρίση που έχει κλονίσει τρομακτικά τη συλλογική ψυχολογία, αλλά και την παγκόσμια οικονομία. Οι κυβερνήσεις ανακοινώνουν πυρετωδώς μέτρα στήριξης. Το επείγον κάλεσμα που απηύθυνε το ευρωπαϊκό δίκτυο του WWF στους ηγέτες της Ε.Ε., αναδεικνύει την ανάγκη τα πακέτα στήριξης να ανοίγουν τον δρόμο για μια Ευρώπη ανθεκτική σε κρίσεις, αλληλέγγυα, περιβαλλοντικά βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη. Παρόμοια επιστολή απευθύναμε και στον Ελληνα υπουργό Οικονομικών.
Αν κάτι μας δείχνει η αντιμετώπιση της πανδημίας είναι ότι σε καταστάσεις ζωής και θανάτου στο πολιτικό προσκήνιο παίρνει τα ηνία η επιστήμη και όχι τα ιδιοτελή, κοντόφθαλμα συμφέροντα. Μας δείχνει επίσης ότι η ανθρωπότητα ενώνεται μπροστά στην άμεση απειλή – οι κοινωνίες προτάσσουν την αλληλεγγύη και γινόμαστε άνθρωποι με κεφαλαίο «Αλφα».
Στην περίπτωση των οικολογικών κρίσεων, οι προβλέψεις είναι εξαιρετικά ακριβείς. Η απώλεια φυσικών οικοσυστημάτων θα κοστίσει τουλάχιστον 10 τρισ. δολάρια μέσα στα επόμενα 30 χρόνια. Κάθε καθυστέρηση στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης ανεβάζει συνέχεια τον λογαριασμό των επιπτώσεων: οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις μας φέρνουν μπροστά σε οικονομική καταστροφή: αν η μέση θερμοκρασία αυξηθεί κατά 1,5 βαθμό Κελσίου, αναμένουμε 54 τρισεκατομμύρια δολάρια ζημίες μέχρι το 2100.
Ενώ τώρα η έμφαση πρέπει απαραιτήτως να είναι στη σωτηρία ανθρώπων και στην υποστήριξη εκείνων που πλήττονται άμεσα από την ύφεση και την ανεργία, οι πολιτικές παρεμβάσεις και οι κοινωνικές διεκδικήσεις πρέπει να έχουν όραμα. Η επόμενη μέρα πρέπει να βρει τον κόσμο μας ανθεκτικό στις κρίσεις, κάθε μορφής, αλλά με ισχυρότερες δημοκρατίες που θα παίρνουν έγκαιρα τις αποφάσεις και κοινωνίες όρθιες και αλληλέγγυες με εμπιστοσύνη στις δομές λήψης αποφάσεων και στην επιστήμη.
* Η κ. Θεοδότα Νάντσου είναι μόνιμο στέλεχος του WWF Ελλάς.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου