Ερέθισε τους Ισραηλινούς, απογοήτευσε τους Παλαιστινίους και δεν έπεισε για τις προθέσεις των ΗΠΑ απέναντι στην «Αραβική Ανοιξη»
Δευτέρα, 30 Μαΐου, 2011
Προτού αναχωρήσει για την εξαήμερη περιοδεία του στην Ευρώπη, την περασμένη Κυριακή, ο Μπαράκ Ομπάμα σήκωσε πολύ ψηλά τον πήχυ των προσδοκιών στο Μεσανατολικό. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης μιλούσαν για ομιλία-τομή, αναφορικά με την «Αραβική Ανοιξη» και για ιστορική στροφή της αμερικανικής πολιτικής στο Παλαιστινιακό, με αφορμή την επίσκεψη του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου στην Ουάσιγκτον. Ενας Αμερικανός ηγέτης έτοιμος να «αδράξει την ημέρα», σ' αυτό το εκρηκτικά ασταθές σκηνικό των αραβικών εξεγέρσεων, όπου όλα φαίνονται δυνατά, για το καλύτερο ή το χειρότερο - αυτό ήταν το λάιτ μοτίφ των ημερών. Μια εβδομάδα αργότερα, η αισιοδοξία έχει εξατμισθεί και η αίσθηση των περισσοτέρων αναλυτών είναι ότι «ώδινεν όρος και έτεκε μυν».
Στην εφ' όλης της ύλης ομιλία του για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, στις 19 Μαΐου, ο Μπαράκ Ομπάμα επιβεβαίωσε τη φήμη τού δεινού ρήτορα. Εξήρε τη δύναμη του εξεγερμένου πλήθους σε Αίγυπτο και Τυνησία, σε τόνους που θύμιζαν Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και δεν δίστασε να αναγνωρίσει ότι τα πραγματιστικά συμφέροντα της αμερικανικής υπερδύναμης έρχονται κάποτε σε σύγκρουση με τις ανθρωπιστικές αξίες. Τόνισε ότι «το όνειρο ενός εβραϊκού και δημοκρατικού κράτους δεν συμβιβάζεται με τη διαρκή κατοχή» παλαιστινιακής γης και έγινε ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που δήλωσε ότι τα σύνορα ανάμεσα στο Ισραήλ και το μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος θα πρέπει να βασίζονται, χονδρικά, σε εκείνα που υπήρχαν προ του πολέμου του 1967.
Ωστόσο, ο Μπαράκ Ομπάμα δεν απέφυγε τη λογική του «ένα βήμα εμπρός, δύο βήματα πίσω»: Η δέσμευση για τα σύνορα του 1967 συνοδευόταν από την εξαίρεση των «αμοιβαία αποδεκτών ανταλλαγών εδαφών», που σημαίνει ότι το Ισραήλ μπορεί να διατηρήσει τους μεγαλύτερους εποικισμούς. Επιπλέον, η αναφορά στα σύνορα εξαιρούσε την Ανατολική Ιερουσαλήμ -το πιο φλέγον ζήτημα της εδαφικής διαμάχης, πάνω στο οποίο δεν είναι δυνατόν να υποχωρήσει και ο πιο ενδοτικός Παλαιστίνιος ηγέτης, επί ποινή πολιτικής ή και βιολογικής εξόντωσης- παραπέμποντας τη διευθέτηση του προβλήματος σε ένα δεύτερο στάδιο των διαπραγματεύσεων. Ακόμη χειρότερα, ο Αμερικανός πρόεδρος κάλεσε τους Παλαιστίνιους να αναγνωρίσουν προκαταβολικά το Ισραήλ ως εβραϊκό κράτος, δηλαδή να παραιτηθούν από το δικαίωμα επιστροφής των προσφύγων στις εστίες τους, προτού ακόμη αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις.
Απογοητευμένοι
Τα ερωτήματα είναι αυτονόητα: Οι Παλαιστίνιοι έκαναν τον ιστορικό συμβιβασμό τους ήδη το 1988, όταν ο Γιασέρ Αραφάτ και οι συνεργάτες του αναγνώρισαν το κράτος του Ισραήλ και έθεσαν στόχο τη δημιουργία κράτους στα όρια του 1967, δηλαδή μόλις στο 22% της ιστορικής Παλαιστίνης. Πόσες υποχωρήσεις πρέπει να κάνουν ακόμη μέχρι να φτιάξουν ένα λιλιπούτειο κράτος χωρίς στρατό, στο έλεος ιστορικών εχθρών και άσπονδων φίλων; Πώς να μην αισθανθεί προδομένος και απογοητευμένος ο παλαιστινιακός λαός και εκμηδενισμένος ο μετριοπαθής Παλαιστίνιος ηγέτης Μαχμούντ Αμπάς, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος τον καλεί να αναγνωρίσει το Ισραήλ ως «εβραϊκό κράτος», τη στιγμή που ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου όχι μόνο δεν αναγνωρίζει παλαιστινιακό κράτος, αλλά αποκαλεί τη Δυτική Οχθη «Ιουδαία και Σαμάρεια», συντηρώντας το κατακτητικό όραμα ενός Μεγάλου Ισραήλ, από τη Μεσόγειο μέχρι τον Ιορδάνη;
Αν στόχος του Μπαράκ Ομπάμα ήταν να θέσει το Παλαιστινιακό σε τροχιά επίλυσης, η παρέμβασή του θα έπρεπε να κριθεί ως αποτυχία. Αλλά μάλλον δεν ήταν αυτή η επιδίωξή του - άλλωστε, η ομιλία της 19ης Μαΐου δεν περιείχε ούτε μία χειροπιαστή πρωτοβουλία. Δύο φαίνεται να ήταν οι πρωταρχικοί στόχοι του. Πρώτον, να κερδίσει συμπάθειες, για λογαριασμό της Αμερικής, στους ανήσυχους αραβικούς δρόμους και δεύτερον να ξαναφέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους, έστω και για το θεαθήναι, προκειμένου να αποφύγει το χειρότερο: Την μονομερή αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους από τον ΟΗΕ!
Ενα ενδεχόμενο κάθε άλλο παρά θεωρητικό. Εχοντας απορρίψει τον ένοπλο αγώνα και απογοητευθεί από τη διπλωματία των διαπραγματεύσεων, η Παλαιστινιακή Αρχή προωθεί την αναγνώριση κράτους από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στα σύνορα του 1967, τον προσεχή Σεπτέμβριο. Αν και μια παρόμοια απόφαση (που απαιτεί τα δύο τρίτα των κρατών-μελών) δεν θα τερματίσει ως διά μαγείας την ισραηλινή κατοχή, θα φέρει σε εξαιρετικά δυσχερή θέση όχι μόνο το Ισραήλ, αλλά και την Αμερική, η οποία θα κληθεί να ασκήσει βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Πολύ περισσότερο που αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, εξετάζουν σοβαρά την ιδέα να ψηφίσουν υπέρ της αναγνώρισης.
Το βέβαιο είναι ότι η παρέμβαση Ομπάμα δεν είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Ο Παλαιστίνιος διαπραγματευτής Σαέμπ Ερεκάτ δήλωσε ότι θα συνεχιστεί η εκστρατεία για αναγνώριση από τον ΟΗΕ, ενώ ο Νετανιάχου, κατά τη συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο στον Λευκό Οίκο, δήλωσε ορθά - κοφτά ότι τα σύνορα του 1967 είναι απαράδεκτα για το κράτος του Ισραήλ. Παραδόξως, αυτό που ακολούθησε δεν ήταν η σκλήρυνση της στάσης του Μπαράκ Ομπάμα, αλλά μια άκρως απολογητική ομιλία την επόμενη ημέρα, ενώπιον της ισχυρότερης οργάνωσης του ισραηλινού λόμπι, της AIPAC. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγου Τζον Μιρσχάιμερ, μία από τις πιο έγκυρες φωνές της Αμερικής για το Μεσανατολικό, σχολιάζει:
«Η πικρή αλήθεια είναι ότι ο Ομπάμα έχει πάρα πολύ μικρά περιθώρια στην εξωτερική πολιτική… Το ιδιαίτερα ισχυρό ισραηλινό λόμπι τον εμποδίζει να ασκήσει αποτελεσματική πίεση στον Νετανιάχου, ο οποίος είναι αποφασισμένος να δημιουργήσει ένα Μεγάλο Ισραήλ και να περιορίσει τους Παλαιστίνιους σε μια χούφτα απομονωμένους μεταξύ τους θυλάκους φτώχειας. Και ο Ομπάμα ασφαλώς δεν θα έρθει σε μετωπική σύγκρουση με το λόμπι, τη στιγμή που η προεδρική εκλογή του 2012 έρχεται κάθε μέρα πιο ψηλά στις προτεραιότητές του».
Πηγή: Καθημερινή, Του Πετρου Παπακωνσταντινου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου